Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/wrzesień
Rocznice
1 września 2022
1 września: imieniny obchodzą m.in.: Bronisława, Idzi i Ruta
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1887 – urodził się Blaise Cendrars, urodzony w Szwajcarii francuski pisarz, członek Legii Cudzoziemskiej, owiany legendą awanturnika autor m.in. serii autobiograficznych Kronik
- 1902 – w paryskiej Olimpii odbyła się premiera filmu science-fiction Georges'a Mélièsa Podróż na Księżyc
- 1972 – w rozgrywanym w Reykjavíku „meczu stulecia” Amerykanin Bobby Fischer pokonał Rosjanina Borisa Spasskiego, uzyskując tytuł mistrza świata w szachach
- 1977 – zmarł kompozytor i pianista Henryk Wars (na fotografii), autor muzyki do 53 filmów (w tym Szpieg w masce, Manewry miłosne) oraz licznych szlagierów wykonywanych m.in. przez Hankę Ordonównę (Miłość ci wszystko wybaczy, Na pierwszy znak) i Wierę Gran
- 1982 – zmarł Władysław Gomułka (na fotografii wykonanej 24 października 1956 r. w czasie wiecu na Placu Defilad w Warszawie), I Sekretarz KC PZPR w latach 1956-1970
- 1992 – zabójstwo małżeństwa Jaroszewiczów – Piotra generała Wojska Polskiego, byłego premiera PRL oraz jego żony Alicji, dziennikarki
- 2007 – katastrofa lotnicza na Radom Air Show 2007, doszło do zderzenia dwóch samolotów Zlín z grupy akrobacyjnej AZL Żelazny; zginęli obaj piloci
3 września 2022
3 września: imieniny obchodzą m.in.: Erazma, Grzegorz i Przedsław
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1612 – II wojna polsko-rosyjska: została stoczona bitwa pod Moskwą – nieudana próba odsieczy oblężonej na Kremlu polskiej załogi, podjęta przez hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza
- 1922 – otwarto tor wyścigowy Monza we Włoszech; tegoż dnia referendum na Górnym Śląsku
- 1932 – zamordowany został radziecki pionier Pawlik Morozow (na portrecie)
- 1972 – urodziła się aktorka teatralna i filmowa Maja Ostaszewska
- 2012 – Abd al-Malik Sallal został premierem Algierii
5 września 2022
5 września: imieniny obchodzą m.in.: Rozwita, Teodor i Wiktoryna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1812 – rozpoczęła się bitwa pod Borodino (na obrazie)
- 1857 – zmarł francuski filozof Auguste Comte
- 1877 – zamordowano wodza indiańskiego, Szalonego Konia (Tasunka Witko)
- 1917 – zmarł polski fizyk Marian Smoluchowski, pionier fizyki statystycznej
- 1942 – urodził się niemiecki reżyser Werner Herzog (na fotografii)
- 1972 – w trakcie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium terroryści z palestyńskiej organizacji „Czarny Wrzesień” wtargnęli do wioski olimpijskiej i wzięli 11 izraelskich zakładników
- 1977 – wystartowała sonda kosmiczna Voyager 1
7 września 2022
7 września: imieniny obchodzą m.in.: Domasława, Melchior i Regina; dzień niepodległości Brazylii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1812 – inwazja na Rosję: zakończyła się nierozstrzygnięta obronna bitwa pod Możajskiem pomiędzy nacierającą Wielką Armią Napoleona i broniącymi się Moskalami, dowodzonymi przez Kutuzowa – nierozbite siły rosyjskie wycofały się, otwierając drogę do Moskwy, lecz wyprowadzona 6 tygodni później kontrofensywa zatrzymała się dopiero w 1814 r. na Sekwanie; w bitwie śmiertelną ranę odniósł gruziński książę w rosyjskiej służbie, generał Piotr Bagration (na portrecie)
- 1822 – Dom Pedro proklamował niepodległość Brazylii
- 1882 – została odkryta Wielka Kometa Wrześniowa
- 1962 – zmarła duńska pisarka Karen Blixen, autorka wspomnień wydanych w Polsce jako Pożegnanie z Afryką
- 1967 – na terenie Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku w Katowicach i Chorzowie uruchomiono kolejkę linową Elka
- 1977 – USA i Panama podpisały traktat o statusie i przyszłości Kanału Panamskiego
- 2002 – zmarł izraelski inżynier Uziel Gal, konstruktor pistoletu maszynowego Uzi (na ilustracji)
9 września 2022
9 września: imieniny obchodzą m.in.: Gorgoniusz, Piotr i Radosława
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1822 – urodził się francuski polityk Napoleon Józef Bonaparte
- 1892 – E. E. Barnard odkrył Amalteę, jeden z księżyców Jowisza (na ilustracji fotografie Amaltei przesłane przez sondę Galileo)
- 1922 – urodził się amerykański fizyk pochodzenia niemieckiego Hans Georg Dehmelt, laureat Nagrody Nobla
- 1972 – urodził się Michał Wiśniewski, wokalista i lider grupy Ich Troje; na salonie motoryzacyjnym w Turynie odbyła się oficjalna prezentacja Fiata 126; tegoż dnia na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium Władysław Komar zdobył złoty medal w pchnięciu kulą
11 września 2022
11 września: imieniny obchodzą m.in.: Hiacynt, Prot i Teodora
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1297 – I wojna o niepodległość Szkocji: pierwsze zwycięstwo szkockich powstańców w bitwie o most Stirling
- 1792 – w Paryżu rozpoczęło się trwające niemal tydzień plądrowanie upaństwowionych zbiorów królewskich (zdeponowanych w Hôtel de la Marine), w trakcie którego skradziono francuskie klejnoty koronne – w tym błękitny diament Bleu de France; przeszlifowany, pojawił się na rynku w 1830 roku, obecnie znany jest pod nazwą Hope (na fotografii)
- 1822 – zmarł aktor i dramatopisarz Alojzy Żółkowski
- 1877 – urodził się polski i rosyjski działacz socjaldemokratyczny oraz komunistyczny Feliks Dzierżyński (na fotografii), członek SDKPiL i WKP(b), twórca Czeki (przekształconej jeszcze za jego życia w OGPU – policję polityczną ZSRR)
- 1922 – założono brytyjską firmę motoryzacyjną Jaguar
- 1932 – Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura zginęli w katastrofie lotniczej na Śląsku Cieszyńskim
- 1997 – sonda kosmiczna Mars Global Surveyor weszła na orbitę Marsa
13 września 2022
13 września: imieniny obchodzą m.in.: Aureliusz, Eulogia i Jan Chryzostom
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 509 p.n.e. – (244 ab urbe condita) konsekracja Świątyni Jowisza na Kapitolu, pierwsza pewna data w historii Rzymu
- 1592 – zmarł Michel de Montaigne (na portrecie), francuski pisarz, filozof i humanista, autor Essais – pierwszego nowożytnego zbioru esejów
- 1637 – Cecylia Renata Habsburżanka, poślubiona dzień wcześniej żona króla Władysława IV Wazy, została koronowana w kościele św. Jana w Warszawie na królową Polski
- 1732 – Austria, Prusy i Rosja podpisały „traktat trzech czarnych orłów”, mający w zamierzeniu wpłynąć na wynik elekcji władcy Polski po spodziewanej śmierci króla Augusta II
- 1902 – międzynarodowy sąd rozjemczy rozstrzygnął na rzecz Austrii sięgający XVI wieku spór terytorialny z Węgrami o Morskie Oko; wytyczona wtedy granica biegnąca z Rysów Granią Żabiego do Rybiego Potoku i nim do połączenia z Białą Wodą stała się po upadku Austro-Węgier podstawą do wytyczenia granicy polsko-czechosłowackiej
- 1922 – wojna grecko-turecka: w zdobytej przez Turków Smyrnie wybuchł wzniecony przez nich pożar, który strawił dzielnice zamieszkane przez chrześcijan (na fotografii greckie ofiary pożaru)
- 1977 – urodziła się amerykańska piosenkarka Fiona Apple
15 września 2022
15 września: imieniny obchodzą m.in.: Jeremi, Kamil i Roland; Międzynarodowy Dzień Demokracji; dzień niepodległości Kostaryki, Salwadoru, Gwatemali i Nikaragui
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1682 – pojawiła się Kometa Halleya (na fotografii); Edmond Halley odkrył jej periodyczność i przewidział powrót w 1758 roku
- 1762 – intronizacja Go-Sakuramachi, ostatniej kobiety na cesarskim tronie Japonii
- 1862 – wojna secesyjna: zwycięstwo Konfederatów w bitwie o Harpers Ferry
- 1862 – zmarł polski poeta i tłumacz Władysław Syrokomla
- 1887 – otwarto Wielką Synagogę w Gdańsku (na fotografii)
- 1942 – urodził się chiński polityk Wen Jiabao, premier Chińskiej Republiki Ludowej w latach 2003–2013
- 1957 – urodził się polsko-brytyjski reżyser i scenarzysta Paweł Pawlikowski
17 września 2022
17 września: imieniny obchodzą m.in.: Hildegarda, Robert i Zygmunta
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1192 – urodził się dziewiąty siogun Japonii Sanetomo Minamoto
- 1462 – wojna trzynastoletnia: zwycięstwo wojsk polskich nad krzyżackimi w bitwie pod Świecinem
- 1787 – uchwalono Konstytucję Stanów Zjednoczonych
- 1912 – urodziła się polska aktorka Irena Kwiatkowska – Kobieta Pracująca
- 1942 – urodziła się polska aktorka Teresa Budzisz-Krzyżanowska (na fotografii)
- 1972 – wyemitowano pierwszy odcinek amerykańskiego serialu komediowego M*A*S*H (na fotografii obsada serialu)
- 1977 – urodził się kanadyjski zawodnik MMA Denis Kang
19 września 2022
19 września: imieniny obchodzą m.in.: January, Teodor i Wilhelmina
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1692 – metodą peine forte et dure za czarownictwo zgładzony został Giles Corey (na ilustracji poddawany miażdżeniu), jedyny mężczyzna skazany w procesie „czarownic” z Salem
- 1777 – w bitwie pod Saratogą Brytyjczycy zostali pokonani przez zbuntowanych Amerykanów, co stało się punktem zwrotnym w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych
- 1802 – urodził się węgierski bohater narodowy Lajos Kossuth (na portrecie), przywódca rewolucji węgierskiej
- 1897 – zmarł Kornel Ujejski, nazywany „ostatnim wielkim poetą romantyzmu”, autor m.in. pieśni Z dymem pożarów, która spopularyzowana w czasie Wiosny Ludów, stała się nieoficjalnym hymnem powstania styczniowego
- 1922 – urodził się czeski biegacz długodystansowy Emil Zátopek nazywany Czeską Lokomotywą. Cztery razy otrzymał złoto na igrzyskach olimpijskich, a 18 razy pobił rekord świata. Uważany jest za jednego z najlepszych lekkoatletów wszech czasów
- 1947 – urodziła się piosenkarka Urszula Sipińska
- 1982 – Scott Fahlman, wykładowca Carnegie Mellon University w Pittsburghu, jako pierwszy na świecie użył emotikonów :–) oraz :–( w wysłanej przez Internet wiadomości
21 września 2022
21 września: imieniny obchodzą m.in.: Bernardyna, Jonasz i Mateusz; Międzynarodowy Dzień Pokoju; dzień niepodległości Armenii, Belize i Malty
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 19 p.n.e. – zmarł rzymski poeta Wergiliusz
- 1622 – urodził się polski matematyk i architekt, jezuita Stanisław Solski, konstruktor perpetuum mobile
- 1792 – detronizacja Ludwika XVI (na ilustracji sąd nad monarchą) przez Konwent Narodowy dała początek pierwszej Republice Francuskiej
- 1832 – zmarł szkocki pisarz i poeta Sir Walter Scott, autor powieści historycznych, które stały się kanwą dla scenariuszy filmowych (m.in. Rob Roy i Ivanhoe) oraz librett operowych (Piękne dziewczę z Perth, Łucja z Lammermooru)
- 1937 – drukiem ukazała się powieść Hobbit, czyli tam i z powrotem autorstwa oksfordzkiego językoznawcy J.R.R. Tolkiena
- 1942 – oblot amerykańskiego bombowca strategicznego B-29 Superfortress (na fotografii)
- 1997 – w wyborach parlamentarnych Akcja Wyborcza Solidarność pod wodzą Mariana Krzaklewskiego uzyskała w Sejmie 201 mandatów; w koalicji z Unią Wolności powołano rząd Jerzego Buzka, który – jako pierwszy w historii III RP – przetrwał pełną kadencję
23 września 2022
23 września: imieniny obchodzą m.in.: Krzysztof, Tekla i Zofia
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1122 – konkordat wormacki zakończył spór o inwestyturę pomiędzy cesarstwem rzymskim a papiestwem
- 1492 – prymas Zbigniew Oleśnicki dokonał koronacji Jana Olbrachta (na obrazie Marcello Bacciarellego) na króla Polski
- 1862 – król Wilhelm powołał Ottona von Bismarcka (na fotografii) na premiera Prus
- 1902 – zmarł warszawski wydawca, księgarz i filantrop Salomon Lewental
- 1942 – front wschodni: w trakcie bitwy stalingradzkiej żołnierze radzieccy zdobyli tzw. Dom Pawłowa
- 1962 – powstał węgierski zespół rockowy Omega
25 września 2022
25 września: imieniny obchodzą m.in.: Aurelia, Kleofas i Władysław; o zachodzie słońca rozpoczyna się Rosz Haszana (Święto Trąbek)
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1392 – tradycyjnie przyjęta data śmierci Sergiusza z Radoneża, świętego Kościoła prawosławnego
- 1902 – urodziła się Hanka Ordonówna, polska piosenkarka, autorka wierszy oraz tekstów piosenek, tancerka i aktorka. Sławę dało jej wykonanie piosenki „Miłość ci wszystko wybaczy” z filmu Szpieg w masce (1933)
- 1932 – urodził się hiszpański polityk Adolfo Suárez (na fotografii), pierwszy premier Hiszpanii powołany przez króla Juana Carlosa po śmierci dyktatora Francisco Franco
- 1962 – po zrzuceniu francuskiego kolonializmu proklamowano Algierską Republikę Ludowo-Demokratyczną; premierem został Ahmad Ben Bella
- 1982 – Autobiografia zespołu Perfect znalazła się na pierwszym miejscu Listy Przebojów Programu Trzeciego
- 1992 – otwarcie kanału Ren–Men–Dunaj
27 września 2022
27 września: imieniny obchodzą m.in.: Adolfa, Mirela i Wincenty; Światowy Dzień Turystyki
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1387 – we Lwowie mołdawski hospodar Piotr złożył hołd lenny władcom Polski – Władysławowi i Jadwidze
- 1612 – zmarł jezuita Piotr Skarga, teolog i kaznodzieja, jeden z przywódców kontrreformacji, założyciel krakowskiego Arcybractwa Miłosierdzia
- 1822 – Jean-François Champollion ogłosił, iż na podstawie analizy inskrypcji z „kamienia z Rosetty” (na fotografii) udało mu się odczytać pismo egipskie i – co więcej – wykazać, iż było to pismo fonetyczne (w odróżnieniu od wcześniejszych „odczytań”, np. Athanasiusa Kirchera)
- 1922 – ostateczna abdykacja pochodzącego z niemieckiego rodu Glücksburgów króla Grecji Konstantyna (na fotografii)
- 1932 – urodził się kompozytor Lucjan Kaszycki, autor wielu filmowych ilustracji muzycznych, w tym piosenki Pamiętasz, była jesień z filmu Wojciecha Hasa Pożegnania (głos podkładała Sława Przybylska)
- 1967 – zmarł książę Feliks Jusupow, uczestnik udanego zamachu na Rasputina
- 1997 – odebrano ostatni przekaz z sondy Mars Pathfinder
29 września 2022
29 września: imieniny obchodzą m.in.: Gabriel, Michał i Rafał
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1747 – urodził się Józef Wybicki, polityk i mason; poeta, autor słów Mazurka Dąbrowskiego – hymnu Polski (do odsłuchania) (na fotografii rękopis pieśni)
- 1887 – w Kurierze Codziennym ukazał się pierwszy odcinek powieści Lalka Bolesława Prusa
- 1902 – zmarł Émile Zola, francuski pisarz, przedstawiciel nurtu naturalizmu (autor m.in. powieści Germinal, Nana i Wszystko dla pań), skazany w „sprawie Dreyfusa”
- 1957 – wyciek nuklearny w Majaku
- 1962 – wystrzelono pierwszego kanadyjskiego satelitę Alouette 1
- 1967 – rozpoczął obrady pierwszy synod biskupów, zwołany przez Pawła VI jako ciało doradcze
- 2012 – wojna domowa w Somalii: zwycięstwo sprzymierzonych sił somalijskich i kenijskich (w ramach operacji pokojowej Unii Afrykańskiej) nad rebeliantami islamskimi w bitwie o Kismaju
2 września 2022
2 września: imieniny obchodzą m.in.: Ingryda, Oliwier i Zofia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 44 p.n.e. – Cyceron wygłosił w Senacie pierwszą z mów przeciw Antoniuszowi (do przeczytania)
- 1352 – w Poznaniu zawiązała się pod przewodnictwem Maćka Borkowica konfederacja, skierowana nie przeciw władzy Kazimierza Wielkiego, lecz przeciw nadmiernym sądowym uprawnieniom starostów
- 1752 – Wielka Brytania i jej amerykańskie kolonie odeszły od kalendarza juliańskiego na rzecz używanego od niemal 200 lat na kontynencie kalendarza gregoriańskiego; nieporozumienia wynikające z niezgodności kalendarzy przedstawił m.in. Umberto Eco w powieści Wahadło Foucaulta
- 1792 – w obliczu pruskiej inwazji i upadku twierdzy w Verdun, z poduszczenia Marata i Dantona lud Paryża dokonał samosądu na więzionych „wrogach ludu” (na ilustracji scena z Grand Châtelet)
- 1937 – zmarł Pierre de Coubertin (na fotografii), inicjator nowożytnych igrzysk olimpijskich
- 1952 – urodził się amerykański tenisista Jimmy Connors, wielokrotny zwycięzca turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej i w deblu
- 1987 – w Moskwie rozpoczął się proces zachodnioniemieckiego pilota Mathiasa Rusta, który w maju wylądował awionetką na Placu Czerwonym
4 września 2022
4 września: imieniny obchodzą m.in.: Adela, Liliana i Rozalia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1867 – założono klub piłkarski Sheffield Wednesday F.C.
- 1907 – zmarł Edvard Grieg, kompozytor norweski
- 1927 – urodził się amerykański informatyk John McCarthy, pionier badań w dziedzinie sztucznej inteligencji i twórca służącego jej modelowaniu języka programowania LISP
- 1952 – zmarł polski aktor Józef Węgrzyn
- 1957 – w Wielkiej Brytanii opublikowano Raport Wolfendena dotyczący sytuacji prawnej homoseksualizmu i prostytucji
- 1962 – The Beatles dokonali pierwszego nagrania w ostatecznym składzie; piosenka Love Me Do z Ringo Starrem (na fotografii z 1964 r.) jako perkusistą znalazła się na debiutanckim albumie zespołu, zatytułowanym Please Please Me
- 1972 – urodził się kanadyjski tenisista pochodzenia jugosłowiańskiego Daniel Nestor (na fotografii)
6 września 2022
6 września: imieniny obchodzą m.in.: Bogdana, Eugeniusz i Ewa
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1522 – po prawie 3 latach do portu w Sanlúcar de Barrameda powróciła Victoria (na fotografii jej rekonstrukcja), jedyny ocalały z wyprawy Magellana dookoła świata żaglowiec, niosący na pokładzie 18 (z 270) członków załogi oraz ładunek korzeni
- 1622 – należący do tzw. Srebrnej Floty hiszpański galeon Nuestra Señora de Atocha zatonął w czasie huraganu u wybrzeży Florydy wraz ze znacznym ładunkiem srebra i innych kosztowności
- 1892 – urodził się angielski fizyk Edward Victor Appleton, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 1947 roku
- 1897 – urodził się polski oficer Policji Państwowej Marian Kozielewski
- 1997 – w Opactwie westminsterskim odbył się pogrzeb (na fotografii) Diany, księżnej Walii
- 2002 – zmarła brytyjska polityk Lady Janet Young, pierwsza kobieta, która przewodniczyła izbie Lordów; najpierw jako Kanclerz Księstwa Lancaster, potem jako lord tajnej pieczęci
- 2007 – zmarł włoski solista operowy Luciano Pavarotti (na fotografii), obok Plácido Domingo i José Carrerasa jeden z tzw. „trzech tenorów” dających wspólne koncerty na dużych obiektach sportowych i w wielkich parkach miejskich
8 września 2022
8 września: imieniny obchodzą m.in.: Alan, Maria i Serafina; Międzynarodowy Dzień Walki z Analfabetyzmem
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1717 – w Częstochowie koronowano obraz Matki Boskiej (na ilustracji)
- 1882 – zmarł francuski matematyk Joseph Liouville, który wykazał istnienie liczb przestępnych
- 1892 – urodził się pakistański polityk Huseyn Shaheed Suhrawardy, premier Pakistanu w latach 1956-1957
- 1907 – papież Pius X (na fotografii) wydał skierowaną przeciw modernistycznym prądom encyklikę Pascendi Dominici Gregis
- 1917 – urodził się polski oficer Andrzej Kłopotowski, dowódca ORP Dzik
- 1922 – założono klub piłkarski Baník Ostrawa
- 1972 – bracia Kowalczykowie, Jerzy i Ryszard, zostali skazani – odpowiednio – na karę śmierci i 25 lat pozbawienia wolności za wysadzenie w powietrze auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu
10 września 2022
10 września: imieniny obchodzą m.in.: Mikołaj, Monika i Łukasz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 442 – Celestyn I został wybrany na papieża
- 1382 – zmarł Ludwik Węgierski, król Polski i Węgier
- 1487 – urodził się Giovanni Maria Ciocchi del Monte, późniejszy papież Juliusz III
- 1797 – urodził się polski wojskowy Piotr Wysocki (na portrecie), pułkownik Wojska Polskiego, inicjator powstania listopadowego
- 1957 – urodził się prozaik i krytyk literacki Paweł Huelle
- 1982 – Poul Schlüter (na fotografii) został premierem Danii
- 1987 – Mengystu Hajle Marjam został pierwszym prezydentem Etiopii
12 września 2022
12 września: imieniny obchodzą m.in.: Marlena, Sylwin i Sylwina
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1852 – urodził się Herbert Henry Asquith (na fotografii), wywodzący się z liberałów premier Wielkiej Brytanii w latach 1908–1916; udało mu się przeprowadzić radykalne ograniczenie kompetencji zdominowanej przez torysów Izby Lordów; jego rząd jako jedyny dotrzymał układów i wystąpił w obronie zagwarantowanej jeszcze w 1839 r. niepodległości i neutralności Belgii
- 1902 – urodził się brazylijski polityk Juscelino Kubitschek (na fotografii), prezydent Republiki Zjednoczonych Stanów Brazylii w latach 1956-1961
- 1942 – wojna na Pacyfiku: rozpoczęło się japońskie kontruderzenie podczas walk o Guadalcanal na Wyspach Salomona
- 1952 – urodził się amerykański perkusista rockowy Neil Peart
- 1962 – urodził się bośniacki kompozytor i piosenkarz Dino Merlin
- 1992 – zmarł Rafał Abkowicz, ostatni hazzan polskich Karaimów, założyciel wrocławskiej kienesy; tegoż dnia aresztowanie peruwiańskiego terrorysty Abimaela Guzmána, przywódcy maoistowskiej partyzantki znanej pod nazwą „Świetlisty Szlak”
14 września 2022
14 września: imieniny obchodzą m.in.: Radomira, Salustia i Siemomysł; święto Podwyższenia Krzyża Świętego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1812 – Wielka Armia Napoleona wkroczyła do ogarniętej pożarem Moskwy
- 1862 – wojna secesyjna: zwycięstwo Unionistów w bitwie o South Mountain w stanie Maryland
- 1862 – „incydent w Namamugi” – napaść samurajów na grupę brytyjskich podróżnych; zdarzenie to zostało opisane przez Jamesa Clavella w powieści Gai-Jin
- 1867 – ukazał się drukiem pierwszy tom Kapitału (karta tytułowa), głównego dzieła Karla Marksa
- 1917 – Rosja została ogłoszona republiką
- 1982 – w zamachu bombowym zginął maronicki prezydent elekt Libanu Baszir al-Dżumajjil (na fotografii)
- 2007 – wystrzelono japońską sondę kosmiczną Kaguya
16 września 2022
16 września: imieniny obchodzą m.in.: Cyprian, Edyta i Korneliusz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1782 – zmarł włoski śpiewak Farinelli (na portrecie Corrado Giaquinto), jeden z ostatnich wielkich kastratów w historii opery
- 1887 – urodziła się francuska kompozytorka, dyrygentka, pianistka i pedagog Nadia Boulanger (na fotografii); wykształciła kilka pokoleń muzyków, do jej uczniów należeli m.in. Daniel Barenboim, Grażyna Bacewicz, Aaron Copland, Astor Piazzolla i John Eliot Gardiner
- 1932 – premiera filmu Blond Venus z Marlene Dietrich w roli głównej
- 1952 – urodził się amerykański aktor Mickey Rourke
- 1982 – rozpoczęła się rzeź palestyńskich uchodźców dokonana przez „chrześcijańską milicję” libańskiej maronickiej partii Kataeb
- 1987 – w Montrealu podpisano protokół w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową mający na celu przeciwdziałanie zjawisku spadku stężenia ozonu w atmosferze zwanemu „dziurą ozonową”
- 1992 – „czarna środa” w Wielkiej Brytanii: w wyniku ataku spekulacyjnego funt brytyjski został zdewaluowany i zmuszony do opuszczenia systemu ERM
18 września 2022
18 września: imieniny obchodzą m.in.: Ariadna, Ryszarda i Stanisław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1502 – podczas czwartej wyprawy do Nowego Świata (jej trasa na ilustracji) Krzysztof Kolumb wylądował na terenie dzisiejszej Kostaryki
- 1752 – urodził się Adrien-Marie Legendre, francuski matematyk, autor wielu pojęć z dziedziny analizy matematycznej i teorii liczb, m.in. dokonał pierwszego opisu metody najmniejszych kwadratów
- 1872 – po śmierci Karola XV z dynastii Bernadotte tron połączonych królestw Szwecji i Norwegii przypadł jego młodszemu bratu, Oskarowi
- 1907 – urodził się Edwin Mattison McMillan (na fotografii ), amerykański chemik, laureat Nagrody Nobla za odkrycia w chemii transuranowców
- 1912 – urodziła się amerykańska tenisistka Sarah Palfrey Cooke, dwukrotna zwyciężczyni US Open
- 1922 – Węgry przystąpiły do Ligi Narodów
- 1947 – „zimna wojna”: w USA weszła w życie ustawa powołująca Centralną Agencję Wywiadowczą i Radę Bezpieczeństwa Narodowego
20 września 2022
20 września: imieniny obchodzą m.in.: Eustachy, Euzebia i Helmut
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
_of_Narodowe_Si%C5%82y_Zbrojne_(NSZ)_at_plaque_in_Sanok.jpg)
- 1672 – rozpoczęło się oblężenie Lwowa podczas wojny polsko-tureckiej
- 1792 – I koalicja antyfrancuska: zwycięstwo rewolucyjnej armii francuskiej nad wojskami austriacko-pruskimi w bitwie pod Valmy
- 1882 – urodził się polski duchowny katolicki, działacz społeczny i polityczny Marceli Nowakowski, poseł na Sejm
- 1942 – komandor porucznik Eddie R. Sanders odbył na Zerze z Akutan pierwszy lot doświadczalny; utworzono Narodowe Siły Zbrojne (na fotografii krzyż NSZ); tegoż dnia w sowieckim łagrze zmarł Kārlis Ulmanis, prezydent Łotwy
22 września 2022
22 września: imieniny obchodzą m.in.: Józefa, Maurycy i Tomasz; Europejski Dzień bez Samochodu; dzień niepodległości Bułgarii i Mali
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1552 – urodził się ostatni na tronie moskiewskim Rurykowicz – Wasyl Szujski (na portrecie), obrany carem po zamordowaniu Dymitra Samozwańca
- 1692 – w protestanckim Massachusetts powieszono ostatnie „czarownice z Salem”
- 1732 – zmarł grawer, kartograf i wydawca Herman Moll, autor m.in. map do Przypadków Robinsona Crusoe Daniela Defoe i Podróży Guliwera Jonathana Swifta
- 1862 – prezydent Abraham Lincoln ogłosił Proklamację Emancypacji znoszącą niewolnictwo na obszarze zbuntowanych Skonfederowanych Stanów Ameryki
- 1927 – urodził się polski filozof Bogusław Wolniewicz, twórca ontologii sytuacji
- 1957 – na urząd prezydenta Haiti został wybrany François Duvalier; jego rządy przerodziły się w krwawą dyktaturę wspieraną przez prywatną milicję „Tonton Macoutes” przy désintéressement ze strony USA
- 2007 – zmarł francuski mim Marcel Marceau (na fotografii w charakterystycznej roli clowna Bipa); nazywany „poetą gestu”, w filmie Nieme kino Mela Brooksa stworzył jednak kreację mówioną
24 września 2022
24 września: imieniny obchodzą m.in.: Amata, Gerard i Tomir; dzień niepodległości Gwinei Bissau
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 622 – Mahomet opuścił Mekkę i udał się do Jatribu (późniejszej Medyny)
- 1572 – został ścięty Tupac Amaru, ostatni król Inków
- 1852 – w Paryżu Henri Jules Giffard po raz pierwszy publicznie zaprezentował sterowiec
- 1902 – urodził się irański polityk i szyicki przywódca duchowy Ruhollah Chomejni (na fotografii), ajatollah, w latach 1979–1989 Najwyższy Przywódca
- 1922 – odbyły się pierwsze wybory do Sejmu Śląskiego
- 1942 – na Morzu Arktycznym podczas holowania zatonął wraz z 77 członkami załogi brytyjski niszczyciel HMS Somali (na fotografii), uszkodzony 4 dni wcześniej przez niemieckiego U-Boota
26 września 2022
26 września: imieniny obchodzą m.in.: Damian, Kasper i Kosma; trwa Rosz Haszana (Święto Trąbek)
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1087 – Lanfrank z Bec koronował Wilhelma II na króla Anglii
- 1212 – Złota Bulla (na fotografii) wydana przez cesarza Fryderyka II ustanowiła dziedziczność Królestwa Czech
- 1687 – wybuch amunicji zniszczył Partenon w Atenach
- 1862 – urodził się amerykański malarz i grafik Arthur Bowen Davies (na fotografii)
- 1897 – urodził się Giovanni Battista Montini, arcybiskup Mediolanu, który przyjąwszy imię Pawła VI wstąpił na Tron Piotrowy po Janie XIII
- 1932 – urodził się rosyjski prozaik, poeta i malarz Władimir Wojnowicz
- 1997 – pierwsze z serii trzęsień ziemi w regionach Marche i Umbria we Włoszech
28 września 2022
28 września: imieniny obchodzą m.in.: Marek, Wacław i Więcesław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1542 – portugalski eksplorator Juan Rodriguez Cabrillo jako pierwszy Europejczyk dotarł do Kalifornii
- 1917 – został ustanowiony obecny wzór flagi Tajlandii
- 1932 – urodził się chilijski artysta i działacz komunistyczny Víctor Jara (na fotografii mural z jego wizerunkiem w Santiago de Chile), bestialsko zamordowany w trakcie puczu Pinocheta
- 1947 – urodziła się bengalska polityk Sheikh Hasina Wajed, premier Bangladeszu w latach 1996-2001 oraz ponownie od 6 stycznia 2009
- 1952 – urodziła się holenderska aktorka i modelka Sylvia Kristel (na fotografii), która światową sławę zyskała dzięki głównej roli w erotycznym filmie Emmanuelle
- 1987 – urodziła się amerykańska aktorka i piosenkarka pop Hilary Duff; tegoż dnia zmarł polski pisarz, poeta, tłumacz i dramaturg żydowskiego pochodzenia Roman Brandstaetter
30 września 2022
30 września: imieniny obchodzą m.in.: Rachela, Felicja i Hieronim; dzień niepodległości Botswany
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_of_Narodowe_Si%C5%82y_Zbrojne_(NSZ)_at_plaque_in_Sanok.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
- 1207 – urodził się Dżalal ad-Din ar-Rumi, islamski teolog, suficki mistyk i poeta tworzący w języku perskim
- 1572 – zmarł Francisco de Borja y Aragón, prawnuk papieża Aleksandra VI, generał jezuitów, święty Kościoła katolickiego
- 1632 – armia moskiewska wkroczyła w granice Rzeczypospolitej, co dało początek tzw. wojnie smoleńskiej (zakończonej w 1634 r.)
- 1882 – urodził się niemiecki fizyk Hans Geiger, współkonstruktor (wraz z Walterem Müllerem) nazwanego od ich nazwisk detektora promieniowania (na ilustracji schemat działania)
- 1987 – zmarł Alfred Bester, amerykański pisarz science-fiction, pierwszy laureat Nagrody Hugo za powieść Człowiek do przeróbki; tegoż dnia Mohammad Nadżibullah został prezydentem Afganistanu
- 2007 – na Ukrainie odbyły się przedterminowe wybory do Rady Najwyższej; po 7 tygodniach negocjacji premierem została Julia Tymoszenko (na fotografii)