Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/maj
Rocznice
1 maja 2021
1 maja: imieniny obchodzą m.in.: Izydora, Józef i Tamara; Święto Pracy; Wielka Sobota w Kościołach wschodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1576 – Anna Jagiellonka poślubiła Stefana Batorego i została wraz z nim koronowana w katedrze wawelskiej
- 1786 – prapremiera Wesela Figara, opery Wolfganga Amadeusa Mozarta z librettem Lorenza da Ponte według sztuki Pierre’a Beaumarchais
- 1851 – w Kryształowym Pałacu w Londynie rozpoczęła się pierwsza Wystawa Światowa
- 1931 – w Nowym Jorku oddano do użytku Empire State Building (na fotografii)
- 1956 – uruchomiono Warszawski Ośrodek Telewizyjny
- 2001 – pierwsza Parada Równości w Warszawie
3 maja 2021
3 maja: imieniny obchodzą m.in.: Antonina, Leonia i Świętosława; Święto Narodowe Trzeciego Maja
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.png)
- 1616 – (23 kwietnia według stosowanej wówczas w Wielkiej Brytanii rachuby starego stylu) – zmarł angielski dramaturg William Shakespeare (na portrecie)
- 1791 – Sejm Czteroletni przyjął regulującą ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów Ustawę Rządową, która do historii przeszła jako Konstytucja 3 maja
- 1921 – urodził się amerykański pięściarz Sugar Ray Robinson (na znaczku pocztowym)
- 1931 – urodziła się czeska aktorka Jiřina Bohdalová
- 1941 – urodził się Kornel Morawiecki, założyciel i przewodniczący „Solidarności Walczącej”, marszałek senior Sejmu VIII kadencji
- 1951 – urodził się Jan Krzysztof Bielecki, polski polityk, w 1991 r. Prezes Rady Ministrów
- 1966 – na Jasnej Górze odbyły się centralne uroczystości kościelnych obchodów milenium chrztu Polski
5 maja 2021
5 maja: imieniny obchodzą m.in.: Irena, Stanisława i Waldemar
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1821 – w Longwood House (na fotografii) na Wyspie Świętej Heleny zmarł Napoleon Bonaparte (na portrecie konnym pędzla Davida), zesłany cesarz Francuzów
- 1891 – na uroczystym otwarciu Carnegie Hall w Nowym Jorku orkiestrą dyrygował Piotr Czajkowski
- 1921 – urodził się amerykański fizyk Arthur Leonard Schawlow, laureat Nagrody Nobla za wkład do rozwoju mikroskopii laserowej i elektronowej wysokiej rozdzielczości; tegoż dnia zmarł austriacki pisarz, pacyfista Alfred Hermann Fried, laureat Pokojowej Nagrody Nobla
- 1931 – kapitan pilot Stanisław Skarżyński i inżynier Andrzej Markiewicz zakończyli rajd dookoła Afryki, rozpoczęty 1 lutego polskim samolotem PZL Ł.2 (na ilustracji)
- 1961 – misja Mercury 3: pierwszy lot załogowy w ramach Programu Mercury; pierwszym Amerykaninem w przestrzeni kosmicznej został Alan Shepard
7 maja 2021
7 maja: imieniny obchodzą m.in.: Gizela, Ludomiła i Wirginia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1711 – urodził się szkocki filozof, historyk i ekonomista David Hume, autor dzieła Traktat o naturze ludzkiej
- 1861 – urodził się hinduski polihistor Rabindranath Tagore (na fotografii), poeta, prozaik, myśliciel filozof tworzący w języku bengalskim, a także malarz i kompozytor, autor słów i muzyki pieśni „Jana Gana Mana”, która została hymnem Indii oraz słów i muzyki pieśni „Amar Shonar Bangla”, która została hymnem Bangladeszu, laureat literackiej Nagrody Nobla
- 1896 – urodził się rosyjski matematyk Pawieł Aleksandrow (na fotografii)
- 1901 – urodził się Gary Cooper, amerykański aktor pochodzenia brytyjskiego, laureat trzech Oscarów (Sierżant York, W samo południe, za całokształt twórczości)
- 1911 – urodził się japoński reżyser, scenarzysta i aktor filmowy Ishirō Honda, twórca filmów sci-fi o potworach (Godzilla)
- 1951 – urodził się polski kompozytor bluesowy, autor tekstów i wokalista Ireneusz Dudek, organizator festiwalu Rawa Blues Festival
- 1966 – zmarł polski poeta, satyryk i aforysta Stanisław Jerzy Lec
9 maja 2021
9 maja: imieniny obchodzą m.in.: Karolina, Otokar i Przebor
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1796 – urodził się niemiecki filolog klasyczny August Friedrich Pauly, autor wielotomowej niemieckojęzycznej encyklopedii Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft
- 1931 – zmarł fizyk amerykański (z pochodzenia polski Żyd) Albert Abraham Michelson, wynalazca bardzo precyzyjnego przyrządu pomiarowego - interferometru nazwanego jego imieniem, uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za konstrukcję precyzyjnych instrumentów optycznych i spektroskopowych i pomiary metrologiczne przeprowadzone przy ich użyciu
- 1941 – Brytyjczycy przechwycili niemiecki okręt podwodny U-110 wraz z maszyną szyfrującą Enigma
- 1966 – pierwsza emisja 1. odcinka serialu telewizyjnego Czterej pancerni i pies. Był to serial o przygodach załogi czołgu T-34 Rudy i psa Szarika
- 1971 – oficjalnie otwarto halę widowiskowo-sportową Spodek w Katowicach (na fotografii)
- 1981 – w Kijowie otwarto Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej
- 1986 – zmarł nepalski sirdar Tenzing Norgay (na fotografii)
11 maja 2021
11 maja: imieniny obchodzą m.in.: Berta, Stella i Tadeusz
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1871 – zmarł brytyjski astronom i fizyk John Herschel, kontynuował prace ojca Williama Herschela nad badaniem gwiazd podwójnych i mgławic, był też jednym z pionierów fotografii, twórcą terminów: negatyw, pozytyw i fotografia; po śmierci uznany za największego naukowca stulecia (na rysunku)
- 1911 – z inicjatywy niewidomej hrabianki Róży Czackiej powstało Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi
- 1941 – urodził się polski historyk sztuki, muzealnik Andrzej Rottermund, długoletni (od 1991 do końca 2015) dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie
- 1981 – urodziła się ukraińska nawigatorka wojskowa Nadija Sawczenko, ochotniczka walcząca z separatystami na wschodzie Ukrainy, od 2014 przebywająca w rosyjskim więzieniu, Bohater Ukrainy, posłanka do Rady Najwyższej Ukrainy z ramienia partii Batkiwszczyna i delegat do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy
- 1981 – zmarł Bob Marley (na zdjęciu), jamajski muzyk, wokalista, autor tekstów i kompozytor, legenda muzyki reggae; tegoż dnia na West Endzie odbyła się premiera musicalu Koty Andrew Lloyda Webbera
- 2001 – zmarł Douglas Adams, brytyjski pisarz science-fiction, autor serialu radiowego Autostopem przez Galaktykę i powieści o tym samym tytule
13 maja 2021
13 maja: imieniny obchodzą m.in.: Agnieszka, Dobiesław, Magdalena i Serwacy; Wniebowstąpienie Pańskie w Kościołach zachodnich; wczoraj lub dziś kończące ramadan święto Id al-Fitr
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1861 – dostrzeżono długookresową kometę C/1861 J1 (na ilustracji), której warkocz później owionął Ziemię, tak że aż zaćmiewał światło słoneczne
- 1901 – urodził się Witold Pilecki (na fotografii), żołnierz podziemia, organizator ruchu oporu w Auschwitz-Birkenau
- 1916 – zmarł pisarz żydowski Szolem Alejchem, klasyk nowoczesnej literatury jidysz (Dzieje Tewji Mleczarza, Z jarmarku)
- 1961 – zmarł aktor Gary Cooper, amerykański aktor pochodzenia brytyjskiego, laureat trzech Oscarów (Sierżant York, W samo południe (klatka z filmu), całokształt twórczości)
- 1981 – na Placu Świętego Piotra w Rzymie turecki terrorysta Mehmet Ali Agca dokonał nieudanego zamachu na papieża Jana Pawła II
- 1986 – urodził się norweski skrzypek i piosenkarz pochodzenia białoruskiego Alexander Rybak, zwycięzca 54. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 2001 – zmarł polski pisarz, tłumacz i wydawca Paweł Hertz
15 maja 2021
15 maja: imieniny obchodzą m.in.: Dionizja, Izydor i Zofia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1856 – urodził się amerykański pisarz L. Frank Baum, autor powieści dla dzieci, twórca jednej z najpopularniejszych – Czarnoksiężnika z Krainy Oz
- 1891 – urodził się rosyjski prozaik i dramaturg Michaił Bułhakow (na fotografii), autor Mistrza i Małgorzaty oraz Białej gwardii; tegoż dnia Leon XIII ogłosił encyklikę Rerum novarum, należącą do najważniejszych dokumentów kościoła katolickiego
- 1926 – przewrót majowy: po ustąpieniu ze stanowiska prezydenta Stanisława Wojciechowskiego obowiązki głowy państwa przejął marszałek Sejmu Maciej Rataj; tegoż dnia zastępujący Prezydenta Rzeczypospolitej Maciej Rataj powołał nowy rząd z Kazimierzem Bartlem na czele
- 1951 – urodził się polski komentator sportowy Dariusz Szpakowski (na zdjęciu)
- 1956 – Stanisław Królak jako pierwszy Polak zwyciężył Wyścig Pokoju
17 maja 2021
17 maja: imieniny obchodzą m.in.: Paschalis, Sławomir i Wrocsława
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1821 – urodził się bawarski ksiądz Sebastian Kneipp, popularyzator hydroterapii
- 1866 – urodzili się: Julian Marchlewski (na zdjęciu), działacz socjalistyczny i komunistyczny, ekonomista, publicysta, współorganizator SDKPiL, Związku Robotników Polskich i Związku Spartakusa, oraz francuski kompozytor Erik Satie (na obrazie pędzla Suzanne Valadon), przedstawiciel modernizmu, autor koncepcji musique d’ameublement (muzyki służącej jako tło dla czynności życia codziennego)
- 1911 – urodziła się irlandzka aktorka Maureen O’Sullivan, odtwórczyni roli Jane w cyklu filmów o Tarzanie, żona reżysera Johna Farrowa, matka aktorki Mii Farrow
- 1961 – urodziła się irlandzka piosenkarka Enya
- 2006 – w Łodzi otwarto centrum handlowo-usługowo-rozrywkowe Manufaktura, które powstało na terenach pofabrycznych Izraela Poznańskiego
- 2011 – zmarła polska pisarka, reportażystka, scenarzystka filmowa i autorka słuchowisk radiowych Ewa Szumańska
19 maja 2021
19 maja: imieniny obchodzą m.in.: Bernarda, Iwona i Piotr; Światowy Dzień Nieswoistych Zapaleń Jelit
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1476 – urodziła się moskiewska księżniczka Helena, przyszła królowa Polski jako małżonka króla Aleksandra
- 1531 – zmarł kanclerz wielki koronny arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Jan Łaski (na drzeworycie), inicjator wydania zbioru praw obowiązujących w Królestwie Polskim, zwanego Statutem Łaskiego
- 1861 – urodziła się australijska śpiewaczka operowa, sopran liryczno-koloraturowy Nellie Melba
- 1946 – w życie weszło zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z 7 maja 1946 o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości; tego dnia swoje obecne nazwy oficjalnie zyskały m.in. Olsztyn (wcześniej Allenstein), Elbląg (uprzednio Elbing), Ełk (poprzednio Lyck), Węgorzewo (dawniej Angerburg czy Węgobork), Giżycko (wcześniej Lötzen albo Łuczany), Mrągowo (Sensburg albo Ządźbork), Lidzbark Warmiński (nazwa niemiecka Heilsberg), Pisz (przedtem Johannisburg) czy Szczytno (dawniej Ortelsburg)
- 1981 – urodził się polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny Mateusz Damięcki (na fotografii) (Przedwiośnie, Jutro idziemy do kina)
- 1991 – mieszkańcy Chorwacji w referendum opowiedzieli się za niepodległością od Jugosławii
- 2011 – w Krakowie otwarto Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK
21 maja 2021
21 maja: imieniny obchodzą m.in.: Jan Nepomucen, Krzysztof i Teobald
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1471 – urodził się niemiecki malarz i grafik Albrecht Dürer (na autoportrecie), przedstawiciel renesansu
- 1841 – zmarł Julian Ursyn Niemcewicz, polski dramaturg, powieściopisarz, poeta i pamiętnikarz
- 1851 – urodził się Stanisław Witkiewicz (na portrecie namalowanym przez Jacka Malczewskiego), polski malarz, architekt, pisarz i teoretyk sztuki oraz twórca i popularyzator stylu zakopiańskiego; ojciec Stanisława Ignacego
- 1921 – urodzili się: Andriej Sacharow, rosyjski fizyk jądrowy, współtwórca radzieckiej bomby wodorowej, dysydent, działacz na rzecz rozbrojenia, ograniczenia potencjałów nuklearnych i poszanowania praw człowieka, laureat pokojowej Nagrody Nobla, oraz Prabhat Ranjan Sarkar, indyjski filozof, rewolucjonista społeczny występujący przeciwko systemowi kastowemu w Indiach, autor społeczno-ekonomicznej koncepsji PROUT; ukazał się pierwszy numer „Przeglądu Sportowego” (logo); tegoż dnia rozpoczęły się zacięte walki o Górę Świętej Anny podczas III powstania śląskiego
23 maja 2021
23 maja: imieniny obchodzą m.in.: Dezyderia, Dezyderiusz i Michał; Zesłanie Ducha Świętego w Kościołach zachodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1871 – zginął Jarosław Dąbrowski, polski działacz rewolucyjny i niepodległościowy, generał Komitetu Centralnego Narodowego w powstaniu styczniowym, generał i naczelny wódz Komuny Paryskiej
- 1906 – zmarł norweski dramaturg Henrik Ibsen, autor sztuk Peer Gynt, Nora, Dzika kaczka
- 1911 – otwarto główny budynek Nowojorskiej Biblioteki Publicznej (na pocztówce)
- 1921 – urodził się radziecki reżyser filmowy Grigorij Czuchraj (Czterdziesty pierwszy, Ballada o żołnierzu, Czyste niebo)
- 1951 – tybetańska delegacja w Pekinie podpisała, pod presją, siedemnastopunktowe porozumienie z rządem Chińskiej Republiki Ludowej, na mocy którego zakończyła się trwająca od 1912 faktyczna niezależność Tybetu, który teraz został wcielony do Chin; 8 lat później w Lhasie wybuchło antychińskie powstanie tybetańskie – w wyniku jego porażki Dalajlama zbiegł do Indii, gdzie powołano rząd na uchodźstwie
- 1951 – urodził się Anatolij Karpow, rosyjski szachista, mistrz świata (na fotografii)
- 1976 – urodziła się polska wokalistka rockowa Agnieszka Chylińska
25 maja 2021
25 maja: imieniny obchodzą m.in.: Magdalena, Grzegorz i Mariusz; dzień niepodległości Jordanii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 986 – zmarł perski astrononom Abd Al-Rahman Al Sufi, znany w Europie pod zlatynizowanym imieniem Azofi
- 1681 – zmarł hiszpański dramaturg barokowy Pedro Calderón de la Barca (na ilustracji)
- 1756 – urodził się polski architekt Feliks Radwański, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, główny inicjator założenia krakowskich Plant, właściciel uzdrowiska Swoszowice
- 1926 – urodził się polski publicysta, krytyk i historyk literatury Jan Józef Lipski; tegoż dnia Szolem Szwarcbard zastrzelił prezydenta Ukraińskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie Symona Petlurę
- 1996 – zmarł czeski tłumacz Jaroslav Simonides, zasłużony propagator polskiej kultury w Czechach, od lat 50. XX przekładał na czeski polską literaturę – prozę i dramat – od Reja przez Krasińskiego, Zapolską, Iwaszkiewicza, Mrożka, Brandstaettera, Różewicza, po Chmielewską i Lema
27 maja 2021
27 maja: imieniny obchodzą m.in.: Augustyn, Fryderyka i Julian
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1831 – zmarł amerykański człowiek gór – myśliwy, traper i handlarz futer Jedediah Smith
- 1911 – urodzili się: izraelski polityk Teddy Kollek, w latach 1965–1993 burmistrz Jerozolimy, oraz polska reżyserka i aktorka filmowa Maria Maria Kaniewska-Forbert
- 1931 – szwajcarski fizyk Auguste Piccard i jego asystent Paul Kipfer wznieśli się balonem stratosferycznym na rekordową wysokość 15 785 m (na fotografii start balonu)
- 1941 – niemiecki pancernik Bismarck został zatopiony przez Brytyjczyków; tego dnia rząd brytyjski zatwierdził rozkaz ewakuacji wojsk alianckich z Krety, ostatniej wyspy greckiej utrzymywanej przez Aliantów
- 1981 – film Człowiek z żelaza Andrzeja Wajdy zdobył główną nagrodę – Złotą Palmę – na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes
- 2011 – zmarła polska koszykarka Małgorzata Dydek
29 maja 2021
29 maja: imieniny obchodzą m.in.: Maksymina, Rajmunda i Urszula
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1176 – rycerstwo niemieckie z cesarzem Fryderykiem Barbarossą na czele zostało pokonane przez wojska Ligi Lombardzkiej – związku północnowłoskich miast powołanego w 1167 dla obrony ich autonomii – w bitwie pod Legnano
- 1421 – Mińsk Mazowiecki (na fotografii) otrzymał prawa miejskie: książę mazowiecki Janusz I nadał rycerzowi Janowi z Gościeńczyc (poźniejszemu stolnikowi czerskiemu) przywilej zezwalający na lokację miasta na prawie chełmińskim
- 1861 – zmarł polski historyk, bibliograf, numizmatyk, poliglota, heraldyk i działacz polityczny Joachim Lelewel (na portrecie)
- 1921 – rozpoczęła się budowa nowego portu w Gdyni
- 1926 – urodził się brytyjski fotorepoerter Larry Burrows, który specjalizowal się w fotografowniu wojen i ich konsekwencji, wysłannik magazynu „Life”, dla którego relacjonował przebieg wojny w Wietnamie
- 1981 – zmarł polski satyryk Janusz Minkiewicz, współpracownik „Cyrulika Warszawskiego”, „Szpilek” i „Przekroju”, autor felietonów, humoresek, satyrycznych szopek politycznych, utworów dla dzieci (zbiór wierszy Lenin w Poroninie), tłumacz z angielskiego (żartobliwych wierszyków, zwłaszcza limeryków oraz amerykańskich i angielskich musicali) i z rosyjskiego (radzieckiej literatury dziecięcej)
- 2006 – zmarł ukraińsko-amerykański historyk orientalista Omeljan Pritsak
31 maja 2021
31 maja: imieniny obchodzą m.in.: Kamila, Petronela i Sylwiusz; Dzień bez Papierosa; w Kościele katolickim i anglikańskim święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1916 – u wybrzeży Jutlandii rozpoczęła się największa bitwa morska I wojny światowej – bitwa jutlandzka między flotami niemiecką i brytyjską (na zdjęciu brytyjskie pancerniki w szyku liniowym)
- 1926 – w następstwie przewrotu majowego i złożenia urzędu przez prezydenta Wojciechowskiego, w Polsce odbyły się wybory prezydenckie; w głosowaniu Zgromadzenia Narodowego zwyciężył Józef Piłsudski, który odmówił objęcia stanowiska, poparł natomiast kandydaturę naukowca – profesora chemii Ignacego Mościckiego (obaj na fotografii)
- 1931 – urodzili się: polski aktor teatralny i filmowy Bogumił Kobiela, znany z ról w filmach Zezowate szczęście, Popiół i diament, Człowiek z M-3, oraz polski językoznawca Walery Pisarek
- 1976 – urodzili się: norweski skoczek narciarski Roar Ljøkelsøy, oraz irlandzki aktor filmowy i telewizyjny Colin Farrell
- 2006 – zmarł amerykański chemik i fizyk Raymond Davis, uhonorowany Nagrodą Nobla za prace nad detekcją neutrin kosmicznych
2 maja 2021
2 maja: imieniny obchodzą m.in.: Atanazy, Borys i Zygmunt; Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej; w Kościołach wschodnich Zmartwychwstanie Pańskie – główne święto chrześcijańskie
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1611 – ukazała się drukiem Biblia Króla Jakuba, protestancki przekład Pisma Świętego na język angielski
- 1876 – w Bułgarii rozpoczęło się powstanie kwietniowe (sztandar) przeciw Turkom (nazwa odnosi się do daty 20 kwietnia wedle kalendarza juliańskiego)
- 1881 – zmarła Anna Henryka Pustowójtówna (na portrecie), działaczka patriotyczna, powstaniec styczniowy, adiutant generała Mariana Langiewicza, po upadku powstania na emigracji we Francji, uczestniczka wojny francusko-pruskiej i Komuny Paryskiej w charakterze sanitariuszki
- 1896 – w Budapeszcie w ramach obchodów symbolicznej rocznicy tysiąclecia wkroczenia Madziarów do Kotliny Panońskiej uruchomiono pierwszą w kontynentalnej części Europy linię metra
- 1921 – wybuchło III powstanie śląskie
- 1931 – urodził się polski astronom Wiesław Wiśniewski, jeden z pionierów nowych metod i technik badawczych, którego nazwiskiem Międzynarodowa Unia Astronomiczna nazwała jedną z planetoid odkrytą w 1960 ((2256) Wiśniewski)
- 2011 – Usama ibn Ladin, saudyjski milioner, terrorysta, przywódca Al-Ka’idy został zabity przez amerykańskie siły specjalne
4 maja 2021
4 maja: imieniny obchodzą m.in.: Damiana, Florian i Gościwit
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1521 – w celu uchronienia Martina Lutra od prześladowań, książę Fryderyk III Mądry upozorował jego porwanie, a następnie pod przybranym imieniem ukrył na zamku w zamku Wartburg
- 1776 – urodził się niemiecki filozof Johann Friedrich Herbart, twórca współczesnej pedagogiki naukowej
- 1881 – urodził się Aleksander Kiereński (na fotografii), rosyjski polityk, premier Rządu Tymczasowego w 1917
- 1941 – II wojna światowa: rozpoczęła się bitwa pod Amba Alagi między wojskami brytyjskimi a włoskimi
- 1966 – w wyniku obrażeń odniesionych na planie filmu Popioły, zmarł Adam Królikiewicz, major kawalerii Wojska Polskiego, w latach 1935-1939 szef ekwitacji w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu; jeździec sportowy, brązowy medalista olimpijski w konkurencji skoków przez przeszkody podczas igrzysk olimpijskich w 1924
- 1981 – premiera filmu Miś w reżyserii Stanisława Barei
6 maja 2021
6 maja: imieniny obchodzą m.in.: Filip, Jakub i Jurand
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1686 – podpisano pokój wieczysty między I Rzeczpospolitą a Carstwem Rosyjskim; Rzeczpospolita zrzekała się w nim na rzecz Rosji m.in. Ukrainy Lewobrzeżnej, Smoleńszczyzny i Czernihowszczyzny
- 1856 – urodził się austriacki neurolog i psychiatra Sigmund Freud, twórca teorii psychoanalizy
- 1901 – w Dreźnie uruchomiono najstarszą na świecie kolej podwieszaną (na zdjęciu wygląd wkrótce po otwarciu)
- 1921 – urodził się Jan Bytnar, ps. Rudy – polski działacz konspiracyjny, harcmistrz, podporucznik Armii Krajowej, żołnierz Szarych Szeregów (na fotografii)
- 1961 – urodził się amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy George Clooney
- 2001 – Jan Paweł II jako pierwszy papież oficjalnie odwiedził meczet: był to Meczet Umajjadów, miejsce przechowywania relikwii Jana Chrzciciela
8 maja 2021
8 maja: imieniny obchodzą m.in.: Stanisława, Stanisław i Wiktor
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_(3).jpg)
- 1541 – Hernando de Soto jako pierwszy Europejczyk zobaczył rzekę Missisipi (na ilustracji)
- 1551 – zmarła królowa Barbara (na portrecie), druga małżonka Zygmunta Augusta
- 1886 – w Atlancie farmaceuta John Pemberton rozpoczął sprzedaż wymyślonego przez siebie napoju, zwanego Coca-Colą (logo)
- 1891 – zmarła rosyjska spirytystka Helena Bławatska, propagatorka okultyzmu, teozofka, współzałożycielka Towarzystwa Teozoficznego
- 1911 – urodził się amerykański muzyk bluesowy Robert Johnson, gitarzysta, wokalista, autor tekstów, jeden z przedstawicieli delta blues
- 1916 – urodził się brazylijski działacz sportowy João Havelange, wieloletni prezydent FIFA
- 1941 – urodził się fizyk, pedagog i polityk słowacki narodowości węgierskiej Árpád Duka-Zólyomi
10 maja 2021
10 maja: imieniny obchodzą m.in.: Beatrycze, Gordiana i Samuel
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1521 – zmarł niemiecki humanista i satyryk Sebastian Brant (na rysunku Dürera)
- 1566 – zmarł niemiecki lekarz i botanik Leonhart Fuchs, jego nazwisko zostało upamiętnione w nazwie rośliny fuksja (na ilustracji)
- 1871 – we Frankfurcie podpisano traktat pokojowy kończący wojnę francusko-pruską, Francja utraciła Alzację i Lotaryngię
- 1941 – Rudolf Heß, jeden z przywódców III Rzeszy, zastępca Führera, w tajemnicy poleciał samolotem Me 110E do Szkocji, gdzie został aresztowany; lot Heßa i jego pobyt na terenie Wielkiej Brytanii uchodzą za jedną z największych zagadek II wojny światowej, dokumenty zostały utajnione przez Brytyjczyków na 75 lat
- 1946 – urodziła się Birute Galdikas, kanadyjska badaczka orangutanów pochodzenia litewskiego, obok Jane Goodall i Dian Fossey, jedna z trzech kobiet prowadzących pod patronatem antropologa L.S.B. Leakeya badania nad życiem i zachowaniem małp człekokształtnych w ich naturalnym środowisku
- 1981 – w wyborach prezydenckich we Francji François Mitterrand pokonał urzędującego prezydenta Valérego Giscarda d'Estainga, po raz pierwszy w historii piątej republiki prezydentem został socjalista
- 1986 – zmarła polska poetka i tłumaczka Anna Kamieńska
12 maja 2021
12 maja: imieniny obchodzą m.in.: Domicela, Dominik i Pankracy; Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek; dziś lub jutro kończące ramadan święto Id al-Fitr
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1551 – w Limie założono Uniwersytet Świętego Marka – najstarszy uniwersytet na kontynencie amerykańskim
- 1881 – III Republika wymusiła protektorat nad Tunisem
- 1921 – urodził się niemiecki artysta, rzeźbiarz, rysownik, teoretyk sztuki, performer Joseph Beuys (na plakacie), założyciel wielu instytucji dydaktycznych, społecznych i politycznych, wybitny przedstawiciel sztuki konceptualnej
- 1941 – Konrad Zuse zaprezentował w Berlinie pierwszy programowalny komputer – Z3
- 1981 – po wielu miesiącach starań i strajków chłopskich został zarejestrowany Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”
- 1991 – wykonując postanowienia Układu o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu w ZSRR zniszczono ostatnią rakietę SS-20
- 2001 – w Krakowie odsłonięto pomnik Piotra Skargi (na fotografii)
14 maja 2021
14 maja: imieniny obchodzą m.in.: Bonifacy, Koryna i Maciej
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_by_John_Cranch,_1845.jpg)
.jpg)
- 1316 – urodził się Karol IV, król Czech i cesarz niemiecki, założyciel praskiego Uniwersytetu
- 1771 – urodził się brytyjski socjalista-utopista Robert Owen (na portrecie)
- 1796 – Edward Jenner opracował szczepienie przeciw ospie przy użyciu wirusów krowianki
- 1866 – zmarł węgierski malarz Henrik Weber, mistrz malarstwa historycznego
- 1906 – po dokonaniu udanego zamachu na funkcjonariusza carskiej policji zginął Baruch Szulman (na fotografii), członek żydowskiej „piątki” Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej
- 1926 – wobec zamachu stanu dokonanego przez Józefa Piłsudskiego prezydent RP Stanisław Wojciechowski złożył urząd i uprawnienia głowy państwa przekazał marszałkowi Sejmu Maciejowi Ratajowi
- 1971 – urodziła się amerykańska reżyserka filmowa, scenarzystka, aktorka Sofia Coppola, autorka filmów Przekleństwa niewinności i Między słowami
16 maja 2021
16 maja: imieniny obchodzą m.in.: Andrzej, Jędrzej i Szymon
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1821 – urodził się rosyjski matematyk Pafnutij Czebyszow
- 1846 – urodził się niemiecki wynalazca, fotograf i chronofotograf Ottomar Anschütz, pionier kinematografii (na ilustracji elektrotachyskop)
- 1881 – w Groß-Lichterfelde (wówczas miasteczko na przedmieściach Berlina, dziś dzielnica Berlina) Werner von Siemens oddał do użytku pierwszą linię tramwaju elektrycznego (na zdjęciu)
- 1926 – urodziła się polska rzeźbiarka Alina Szapocznikow; tegoż dnia na świat przyszedł kompozytor, pianista i aranżer, założyciel zespołu Filipinki Jan Janikowski
- 1961 – w rezultacie bezkrwawego przewrotu wojskowego generał Park Chung-hee (na zdjęciu) przejął władzę w Korei Południowej
- 1966 – posiedzenie Biura Politycznego KC KPCh, uważane za początek rewolucji kulturalnej w Chinach
- 2011 – rozpoczęła się ostatnia misja promu Endeavour. Była to też przedostatnia misja programu kosmicznego wahadłowców STS
18 maja 2021
18 maja: imieniny obchodzą m.in.: Aleksandra, Eryk i Jan; Międzynarodowy Dzień Muzeów
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
.JPG)
- 1711 – urodził się pochodzący z Raguzy chorwacki uczony Ruđer Josip Bošković, znany jako Roger Joseph Boscovich, fizyk, matematyk, astronom, filozof, poeta i jezuita (na portrecie)
- 1781 – został ścięty Tupac Amaru II, przywódca zdławionego antyhiszpańskiego powstania zbrojnego peruwiańskich Indian
- 1911 – zmarł Gustav Mahler, austriacki kompozytor i dyrygent doby neoromantyzmu (na fotografii), uważany za jednego z najwybitniejszych symfoników w historii muzyki (do odsłuchania fragment I symfonii, w którym można usłyszeć temat piosenki „Panie Janie” w tonacji marsza żałobnego)
- 1941 – zmarł niemiecki socjolog i ekonomista Werner Sombart, przedstawiciel szkoły historycznej
- 1981 – zmarł amerykański pisarz ormiańskiego pochodzenia William Saroyan
- 2011 – zmarła polska aktorka, dziennikarka radiowa Włada Majewska, artystka przedwojennej Wesołej Lwowskiej Fali, po wojnie działaczka emigracyjna i długoletnia pracowniczka Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa
20 maja 2021
20 maja: imieniny obchodzą m.in.: Aleksander, Bernardyn i Elfryda; dzień niepodległości Timoru Wschodniego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1806 – urodził się angielski filozof i ekonomista John Stuart Mill (n fotografii), ostatni przedstawiciel ekonomii klasycznej w Anglii, zwolennik liberalizmu
- 1881 – urodził się Władysław Sikorski (na fotografii), polski polityk, dowódca wojskowy i Naczelny Wódz, premier rządu RP na obczyźnie
- 1896 – zmarła niemiecka pianistka i kompozytorka Clara Schumann, córka Friedricha Wiecka, żona Roberta Schumanna
- 1901 – urodził się Max Euwe, holenderski matematyk i szachista, mistrz świata w szachach
- 1921 – urodził się niemiecki tłumacz Karl Dedecius
- 1941 – II wojna światowa: wojska niemieckie przeprowadziły desant na Kretę
- 1946 – urodziła się amerykańska aktorka, piosenkarka Cher
22 maja 2021
22 maja: imieniny obchodzą m.in.: Helena, Ryta i Wiesław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1666 – zmarł niemiecki fizyk, matematyk, filozof przyrody i jezuita Gaspar Schott, eksperymentator i autor dzieł naukowych
- 1841 – urodził się francuski poeta, dramatopisarz i intelektualista Catulle Mendès (na fotografii Nadara)
- 1891 – urodził się niemiecki poeta ekspresjonistyczny i polityk Johannes Becher (na ilustracji pomnik dłuta Fritza Cremera), autor słów hymnu NRD
- 1911 – w Paryżu powstała Międzynarodowa Federacja Kynologiczna
- 1946 – urodził się północnoirlandzki piłkarz George Best, gracz Manchesteru United
- 1966 – w Warszawie odsłonięto pomnik Marii Konopnickiej, ufundowany ze składek dzieci
- 2001 – zmarł węgierski działacz komunistyczny Jenő Fock, premier w latach 1967–1975
24 maja 2021
24 maja: imieniny obchodzą m.in.: Amalia, Joanna i Zuzanna; dzień niepodległości Erytrei
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1681 – otwarto Kanał Południowy (na fotografii) łączący francuskie miasto Tuluzę z Morzem Śródziemnym
- 1686 – urodził się Daniel Gabriel Fahrenheit, fizyk gdański
- 1876 – w zasadzce zginął Georgi Benkowski, jeden z przywódców bułgarskiego powstania kwietniowego
- 1941 – urodził się piosenkarz i kompozytor amerykański Bob Dylan (na fotografii)
- 1946 – urodziła się polska lekkoatletka Irena Kirszenstein-Szewińska
- 1956 – w Lugano odbył się pierwszy Konkurs Piosenki Eurowizji
- 1981 – w katastrofie lotniczej zginął prezydent Ekwadoru Jaime Roldós Aguilera
26 maja 2021
26 maja: imieniny obchodzą m.in.: Alwina, Filip Neriusz i Zachariasz; Dzień Matki
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1816 – zmarł szwajcarski malarz, rysownik, grafik i miedziorytnik Adrian Zingg (na portrecie)
- 1831 – powstanie listopadowe: klęska wojsk polskich dowodzonych przez generała Jana Skrzyneckiego w bitwie pod Ostrołęką
- 1886 – w Średnikach urodził się Al Jolson, amerykański śpiewak i aktor (znany z filmu Śpiewak jazzbandu)
- 1926 – urodził się amerykański muzyk, kompozytor jazzowy Miles Davis (na fotografii)
- 1936 – urodziła się rosyjska poetka, dziennikarka i tłumaczka Natalja Gorbaniewska, autorka przekładów literatury polskiej na rosyjski
- 1956 – w Krakowie oficjalnie otwarto kabaret Piwnica pod Baranami założony przez Piotra Skrzyneckiego i studentów krakowskich uczelni
- 1976 – zmarł niemiecki filozof Martin Heidegger
28 maja 2021
28 maja: imieniny obchodzą m.in.: Balladyna, Emil i Jaromir
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1871 – upadek Komuny Paryskiej
- 1921 – rozpoczęły się pierwsze Międzynarodowe Targi Poznańskie (na ilustracji logo MTP)
- 1941 – zmarł polski duchowny katolicki Antoni Julian Nowowiejski, biskup płocki, błogosławiony Kościola katolickiego
- 1971 – w ramach programu Mars została wystrzelona radziecka sonda Mars 3, jej lądownik został pierwszym pojazdem w historii, który bezpiecznie osiadł na marsjańskim gruncie
- 1981 – zmarli: prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński (na fotografii), biskup lubelski, arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski, po śmierci nazywany Prymasem Tysiąclecia, oraz amerykańska pianistka kompozytorka i aranżerka jazzowa Mary Lou Williams
30 maja 2021
30 maja: imieniny obchodzą m.in.: Żaneta, Ferdynand i Joanna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.png){kind=link}
_(3).jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
_by_John_Cranch,_1845.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.JPG){kind=link}
- 1431 – zginęła spalona na stosie Joanna d’Arc, francuska bohaterka narodowa z okresu wojny stuletniej (na ilustracji)
- 1836 – urodził się polski malarz Aleksander Kotsis, autor pejzaży, portretów i scen rodzajowych z okolic Krakowa i Podhala (na ilustracji Ostatnia chudoba)
- 1846 – urodził się rosyjski jubiler i złotnik Peter Carl Fabergé, od którego nazwiska nazwę wzięły jaja Fabergé – dzieła sztuki złotniczej wykonywane w jego pracowni
- 1866 – miała miejsce prapremiera opery Sprzedana narzeczona Bedřicha Smetany
- 1906 – urodził się niemiecki uzdrowiciel duchowy Bruno Gröning, zagadkowa i kontrowersyjna postać powojennych Niemiec, przez jednych uważany za obdarzonego przez Boga niezywykłą mocą, przez innych – za szarlatana
- 1911 – odbył się pierwszy wyścig samochodowy Indianapolis 500 rozgrywany na dystansie 500 mil na torze Indianapolis Motor Speedway w stanie Indiana
- 2011 – zmarł polski filozof i historyk filozofii Marek Siemek