Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/maj
Rocznice
1 maja 2024
1 maja: imieniny obchodzą m.in.: Izydora, Józef i Tamara; Święto Pracy
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1464 – wbrew zamiarom Warwicka, król Anglii Edward IV (z Yorków) poślubił związaną z Lancasterami Elżbietę Woodville
- 1904 – zmarł czeski kompozytor i dyrygent Antonín Dvořák (na fotografii), organista i profesor muzyki, czołowy przedstawiciel czeskiej muzyki narodowej, autor m.in. symfonii Z Nowego Świata
- 1924 – urodził się czeski reżyser filmowy Karel Kachyňa, przedstawiciel czeskiej „Nowej Fali”, autor adaptacji powieści Śmierć pięknych saren Oty Pavla
- 1944 – w komorze gazowej w Auschwitz zginął żydowski poeta i dramatopisarz Icchak Kacenelson, autor Pieśni o zamordowanym żydowskim narodzie
- 1964 – napisano i uruchomiono pierwszy program w języku programowania BASIC
- 1994 – brazylijski kierowca Ayrton Senna (na fotografii) zginął w wypadku na torze Imola podczas wyścigu o Grand Prix San Marino
- 2004 – Polska i 9 innych państw dołączyły do Unii Europejskiej
3 maja 2024
3 maja: imieniny obchodzą m.in.: Antonina, Leonia i Świętosława; Święto Narodowe Trzeciego Maja; Wielki Piątek w Kościołach wschodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1074 – zmarł święty prawosławny Teodozjusz Pieczerski, jeden z założycieli Ławry Peczerskiej
- 1469 – urodził się florencki historyk, dyplomata, pisarz społeczny i polityczny Niccolò Machiavelli (na portrecie), od nazwiska którego pochodzi termin „makiawelizm”; autor utworu Książę, poradnika sprawowania władzy
- 1819 – Walerian Łukasiński utworzył w Warszawie Wolnomularstwo Narodowe
- 1844 – zmarł Nicolas Chopin, francuski nauczyciel i guwerner, porucznik w czasie insurekcji kościuszkowskiej, profesor języka francuskiego w Liceum Warszawskim, ojciec Fryderyka
- 1904 – urodziła się Maria Skibniewska, pierwsza tłumaczka twórczości Tolkiena na język polski
- 1924 – urodził się krytyk teatralny Jan Paweł Gawlik, dyrektor krakowskich i warszawskich teatrów
- 1934 – urodził się francuski piosenkarz i kompozytor Georges Moustaki (na fotografii), który dla Édith Piaf napisał tekst do piosenki „Milord”
5 maja 2024
5 maja: imieniny obchodzą m.in.: Irena, Stanisława i Waldemar; w Kościołach wschodnich Zmartwychwstanie Pańskie – główne święto chrześcijańskie
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1494 – Krzysztof Kolumb jako pierwszy spośród Europejczyków zobaczył Jamajkę
- 1819 – urodził się kompozytor Stanisław Moniuszko (na portrecie), dyrygent w teatrze, nauczyciel gry fortepianowej, organista; autor pieśni (Prząśniczka do słów Jana Czeczota) i dzieł scenicznych: operetek, baletów i oper (Halka, Straszny dwór), twórca polskiego stylu narodowego w operze
- 1914 – urodził się hollywoodzki aktor Tyrone Power
- 1939 – urodził się fotografik Ryszard Horowitz, polski Żyd mieszkający i tworzący w Stanach Zjednoczonych, zajmujący się fotografią wydawniczą i reklamową, prekursor komputerowego przetwarzania fotografii; tegoż dnia zmarł posiadacz ziemski i polityk Maurycy Zamoyski, ambasador i minister spraw zagranicznych II RP, przedostatni ordynat zamojski
- 1984 – największa wówczas na świecie elektrownia wodna Itaipu na rzece Paraná rozpoczęła produkcję energii
- 2014 – zmarła radziecka aktorka Tatjana Samojłowa
7 maja 2024
7 maja: imieniny obchodzą m.in.: Gizela, Ludomiła i Wirginia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1794 – Tadeusz Kościuszko ogłosił w Połańcu uniwersał połaniecki (na fotografii) mający zachęcić chłopów do wstępowania do armii powstańczej – znosił poddaństwo osobiste chłopów, zakazywał ich rugowania z gruntu oraz zmniejszał wymiar pańszczyzny; był to ostatni akt prawny I Rzeczypospolitej; tegoż dnia władze Republiki Francuskiej wprowadziły kult Istoty Najwyższej jako religię państwową
- 1824 – w wiedeńskim Theater am Kärntnertor odbyło się prawykonanie IX symfonii Ludwiga van Beethovena
- 1919 – urodziła się Eva Perón (na fotografii), argentyńska aktorka, działaczka społeczna, żona prezydenta Argentyny Juana Perona
- 1954 – ostateczna klęska Francuzów w bitwie pod twierdzą Điện Biên Phủ w Indochinach Francuskich zakończyła I wojnę indochińską
- 1964 – 44 osoby zginęły w katastrofie samolotu Fokker F27 w San Ramon w Kalifornii
- 2004 – w czasie „pokojowej okupacji Iraku” w zamachu zginął dziennikarz Waldemar Milewicz
9 maja 2024
9 maja: imieniny obchodzą m.in.: Karolina, Otokar i Przebor; Wniebowstąpienie Pańskie w Kościołach zachodnich
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1794 – w czasie insurekcji kościuszkowskiej w Warszawie wykonano wyrok śmierci na przywódcach targowicy
- 1874 – urodził się brytyjski archeolog Howard Carter (na fotografii), który w 1922 odkrył nienaruszony grobowiec Tutanchamona
- 1924 – urodził się rosyjski pieśniarz i poeta Bułat Okudżawa (na fotografii), który w 1994 otrzymał rosyjską Nagrodę Bookera
- 1944 – oddział UPA dokonał masakry polskiej ludności we wsi Derżów. Zabito ponad 100 osób
- 1974 – rozpoczęło się przesłuchanie i proces impeachmentu amerykańskiego prezydenta Richarda Nixona (na fotografii)
- 2004 – prezydent Czeczenii Achmat Kadyrow i 5 innych osób zginęło, a ok. 50 zostało rannych, w zamachu bombowym na stadionie w Groznym podczas parady z okazji Dnia Zwycięstwa
11 maja 2024
11 maja: imieniny obchodzą m.in.: Berta, Stella i Tadeusz
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
.jpeg)
- 1034 – zmarł Mieszko II Lambert, pierwszy król Polski, który umiał czytać i pisać
- 1854 – papież Pius IX dokonał formalnej beatyfikacji Czterdziestu męczenników z Brazylii
- 1904 – urodził się kataloński malarz Salvador Dalí (na fotografii)
- 1924 – urodził się brytyjski astrofizyk i radioastronom Antony Hewish, laureat Nagrody Nobla i odkrywca pulsarów
- 1934 – dokonano oblotu amerykańskiego samolotu Douglas DC-2 (na zdjęciu w barwach PLL LOT)
- 1944 – II wojna światowa: rozpoczęła się czwarta, ostatnia faza bitwy o Monte Cassino
13 maja 2024
13 maja: imieniny obchodzą m.in.: Agnieszka, Dobiesław, Magdalena i Serwacy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 609 – papież Bonifacy IV nakazał zamienić Panteon w Rzymie na kościół
- 1239 – francuski inkwizytor Robert le Bougre przewodniczył największej egzekucji w dziejach inkwizycji, w której na stosie spalono 183 osoby
- 1844 – w Hiszpanii, na mocy królewskiego dekretu, powstała Guardia Civil
- 1884 – zmarł amerykański przedsiębiorca Cyrus Hall McCormick, wynalazca (patent w 1834) żniwiarki – maszyny rolniczej, która zastąpiła ręczną pracę kosiarzy i spowodowała istotne podniesienie wydajności w rolnictwie, później zastąpionej przez kombajn
- 1894 – w Ópusztaszer otwarto wystawę z panoramicznym obrazem Przybycie Węgrów
- 1984 – zmarł polski i amerykański matematyk Stanisław Ulam, twórca pierwszych metod numerycznych, m.in. metody Monte Carlo; tegoż dnia Terminator dociera do mieszkania, w którym mieszka Sarah Connor i zabija jej przyjaciółkę Ginger
15 maja 2024
15 maja: imieniny obchodzą m.in.: Dionizja, Izydor i Zofia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1859 – urodził się francuski fizyk Pierre Curie (na fotografii), wykładowca École supérieure de physique et de chimie industrielles de la ville de Paris, badacz kryształów i promieniotwórczości, współodkrywca radu, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki wspólnie z żoną Marią Skłodowską i Henri Becquerelem
- 1904 – w wojnie rosyjsko-japońskiej Japonia utraciła okręt liniowy Hatsuse i krążownik pancernopokładowy Yoshino
- 1909 – został założony Akademicki Związek Sportowy
- 1914 – urodził się nepalski himalaista, Szerpa Tenzing Norgay (na fotografii), który 29 maja 1953, wraz z Nowozelandczykiem Edmundem Hillarym, dokonał pierwszego wejścia na Mount Everest
- 1919 – sformowano Front Litewsko-Białoruski
- 1954 – urodził się polski pianista i kompozytor Janusz Stokłosa
- 1959 – urodził się fikcyjny doktor medycyny Gregory House, bohater serialu telewizyjnego Dr House
17 maja 2024
17 maja: imieniny obchodzą m.in.: Paschalis, Sławomir i Wrocsława
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1529 – podjęto decycję o wyburzeniu dwóch sąsiadujących kościołów, aby pomiędzy pozostawionymi dwiema wieżami wznieść nowy okazalszy Kościół Mariacki w Halle
- 1814 – Norwegowie ogłosili pełną niezależność, tworząc Królestwo Norwegii i podpisując konstytucję
- 1879 – w obecnej Piławie Górnej spadł meteoryt Gnadenfrei
- 1904 – urodził się francuski aktor Jean Gabin, zagrał w ponad 70 filmach
- 1924 – urodził się polski reżyser teatralny Kazimierz Dejmek, aktor, dyrektor teatrów, poseł na Sejm, minister kultury i sztuki w latach 1993–1996, autor słynnej inscenizacji Dziadów w Teatrze Narodowym w 1968 roku
- 2004 – weszła w życie konwencja sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych: ważna umowa międzynarodowa regulująca produkcję i stosowanie trwałych zanieczyszczeń organicznych (toksycznych substancji chemicznych cechujących się dużą odpornością na rozkład po uwolnieniu do środowiska)
- 2009 – Dalia Grybauskaitė w pierwszej turze głosowania została wybrana na urząd Prezydenta Republiki Litewskiej
19 maja 2024
19 maja: imieniny obchodzą m.in.: Bernarda, Iwona i Piotr; Światowy Dzień Nieswoistych Zapaleń Jelit; Zesłanie Ducha Świętego w Kościołach zachodnich
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 804 – zmarł filozof, teolog i pedagog Alkuin, mnich pochodzenia anglosaskiego, błogosławiony Kościoła katolickiego; doradca Karola Wielkiego w sprawach nauki i wychowania, największy uczony okresu tzw. renesansu karolińskiego; dokonał m.in. nowego tłumaczenia Biblii, której pierwszy egzemplarz ofiarował Karolowi Wielkiemu z okazji koronacji na cesarza
- 1934 – w wyniku wojskowego zamachu stanu w Bułgarii dotychczasowy premier Nikoła Muszanow został odsunięty od władzy, zaś nowym szefem rządu został Kimon Georgiew Stojanow, który sprawował władzę autorytarną – m.in. unieważnił konstytucję, rozwiązał parlament, zdelegalizował wszystkie partie polityczne i związki zawodowe
- 1944 – II wojna światowa: zwycięstwem aliantów zakończyły się boje o Monte Cassino
- 1974 – Valéry Giscard d’Estaing zwyciężył w drugiej turze wyborów na prezydenta Francji
- 1994 – zmarli: Jacqueline Kennedy Onassis (na fotografii), żona prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna Kennedy'ego, a następnie greckiego armatora Aristotelesa Onassisa, oraz Tadeusz Gliwic, Wielki Mistrz Wielkiej Loży Narodowej Polski
21 maja 2024
21 maja: imieniny obchodzą m.in.: Jan Nepomucen, Krzysztof i Teobald
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1674 – hetman Jan Sobieski (na portrecie) został przez szlachtę wybrany na króla Polski
- 1784 – król Stanisław August odstąpił Zamek Ujazdowski w Warszawie na cele wojskowe miastu Starej Warszawy
- 1844 – urodził się francuski malarz prymitywista Henri Rousseau, pierwszy z malarzy naiwnych, który spotkał się ze światowym uznaniem
- 1879 – wojna o Pacyfik: wojska peruwiańskie pokonały siły chilijskie w morskiej bitwie pod Iquique
- 1904 – została założona Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej – FIFA
- 1909 – pierwszy lot samolotu Blériot XII (na fotografii) zdolnego do zabrania w sumie trzech osób na pokład
- 1944 – urodziła się irlandzka polityk Mary Robinson, prezydent Irlandii w latach 1990–1997, wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw praw człowieka w latach 1997–2002
23 maja 2024
23 maja: imieniny obchodzą m.in.: Dezyderia, Dezyderiusz i Michał
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1874 – urodził się polski aktor komediowy Antoni Fertner, karierę zaczynał w filmach niemych, w których występował jako Antoś lub Antosza (Antoś po raz pierwszy w Warszawie), największą przyniosły mu role filmowe w filmach dźwiękowych w okresie międzywojennym (Ada! To nie wypada!)
- 1924 – urodził się niemiecki historyk chrześcijaństwa Karlheinz Deschner (Kryminalna historia chrześcijaństwa)
- 1934 – urodził się amerykański inżynier Robert Moog, pionier muzyki elektronicznej; tegoż dnia Bonnie i Clyde zostali zastrzeleni w policyjnej zasadzce
- 1939 – położono stępkę pod budowę japońskiego niszczyciela Hagikaze
- 1954 – węgierska „złota jedenastka” pokonała Anglików 7:1, co stanowi dla reprezentacji Anglii najwyższą porażkę w historii
- 2009 – zmarł polski aktor i śpiewak operowy Jacek Nieżychowski, jeden z twórców Silnej Grupy pod Wezwaniem
25 maja 2024
25 maja: imieniny obchodzą m.in.: Magdalena, Grzegorz i Mariusz; dzień niepodległości Jordanii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1884 – uruchomiono najstarszą latarnię morską w Argentynie, budowla ta zainspirowała Juliusza Verne’a do napisania powieści „Latarnia na końcu świata”
- 1889 – urodził się konstruktor lotniczy pochodzenia rosyjskiego Igor Sikorski, twórca pierwszych samolotów wielosilnikowych, konstruktor wielu łodzi latających i pierwszych, w pełni udanych śmigłowców (na fotografii jedna z jego konstrukcji – Sikorsky R-4)
- 1904 – urodził się generał Józef Kuropieska, jeden z głównych twórców 6 Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej
- 1944 – nieudana niemiecka operacja „Rösselsprung” przeciw Kwaterze Głównej Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii
- 1954 – w Wietnamie zginął węgierski fotoreporter Robert Capa (na fotografii autorstwa Gerdy Taro z 1937 roku), autor zdjęć z pięciu wojen (hiszpańskiej wojny domowej, wojny chińsko-japońskiej, II wojny światowej, I wojny izraelsko-arabskiej i I wojny indochińskiej) oraz innych wydarzeń
- 1979 – przy starcie z portu lotniczego O’Hare w Chicago rozbił się samolot linii American Airlines powodując śmierć 273 osób
- 2014 – zmarł polski polityk i wojskowy Wojciech Jaruzelski, działacz komunistyczny, przewodniczący WRON
27 maja 2024
27 maja: imieniny obchodzą m.in.: Augustyn, Fryderyka i Julian
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1564 – zmarł francuski prawnik, humanista i reformator religijny Jan Kalwin. Jest on współtwórcą jednej z doktryn religijnych – ewangelicyzmu reformowanego
- 1859 – włoska wojna wyzwoleńcza: zwycięstwo ochotników pod dowództwem Giuseppe Garibaldiego nad wojskiem austriackim w bitwie pod San Fermo
- 1894 – urodził się pisarz amerykański Dashiell Hammett, twórca czarnego kryminału
- 1914 – urodził się pilot myśliwski i prozaik Bohdan Arct, popularyzator problematyki i wiedzy lotniczej, autor książek o tematyce batalistycznej, głównie poświęconych polskiemu lotnictwu z okresu II wojny światowej
- 1964 – zmarł indyjski polityk Pandit Nehru, pierwszy premier Indii (na fotografii)
- 1989 – zmarł wybitny polski himalaista Zygmunt Andrzej Heinrich, zginął po zejściu lawiny na stoku Mount Everest
- 2004 – w Warszawie otwarto Centrum Olimpijskie (na fotografii)
29 maja 2024
29 maja: imieniny obchodzą m.in.: Maksymina, Rajmunda i Urszula
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1814 – zmarła cesarzowa Józefina, żona Napoleona I
- 1829 – zmarł angielski chemik i fizyk Humphry Davy, który jako pierwszy wyizolował pierwiastki potas, sód, wapń, stront, bor i magnez, zajmował się elektrolizą, jest też twórcą elektrochemii
- 1874 – urodził się angielski powieściopisarz, krytyk i eseista Gilbert Keith Chesterton, którego twórczość zyskała sobie popularność w Polsce już w dwudziestoleciu międzywojennym (Człowiek, który był Czwartkiem)
- 1924 – urodził się, pochodzący ze Lwowa, polski poeta, prozaik, eseista Leszek Elektorowicz (na fotografii)
- 1939 – zmarła założycielka Urszulanek Serca Jezusa Konającego Urszula Ledóchowska, święta Kościoła katolickiego
- 1954 – z inicjatywy Józefa Retingera pierwsze spotkanie Grupy Bilderberg w holenderskim Oosterbeek
- 1994 – zmarł niemiecki polityk komunistyczny Erich Honecker (na fotografii), działacz Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności, inicjator budowy muru berlińskiego, w latach 1971–1989 przywódca NRD
31 maja 2024
31 maja: imieniny obchodzą m.in.: Kamila, Petronela i Sylwiusz; Dzień bez Papierosa; w Kościele katolickim i anglikańskim święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1594 – zmarł włoski malarz i rysownik Tintoretto, tworzący w stylu manieryzmu, przedstawiciel szkoły weneckiej, autor monumentalnych obrazów religijnych o kontrastowym światłocieniu
- 1809 – zmarł austriacki kompozytor Joseph Haydn, najstarszy z klasyków wiedeńskich, twórca muzyki symfonicznej, sonat, oper, mszy i oratoriów
- 1819 – urodził się amerykański poeta Walt Whitman, uważany za jednego z prekursorów współczesnej literatury amerykańskiej
- 1894 – we Lwowie uruchomiono pierwszy na terenie przedrozbiorowej Polski i pierwszy w Austro-Węgrzech tramwaj elektryczny
- 1924 – zmarł polski kompozytor Konstanty Gorski, autor pieśni, oper (Margier) i utworów instrumentalnych
- 2009 – zmarł kolarz szosowy Stanisław Królak, pierwszy polski zwycięzca Wyścigu Pokoju w 1956 roku
2 maja 2024
2 maja: imieniny obchodzą m.in.: Atanazy, Borys i Zygmunt; Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1864 – zmarł czynny we Francji niemiecki kompozytor żydowskiego pochodzenia Giacomo Meyerbeer, m.in. twórca oper Robert Diabeł i Krucjata w Egipcie
- 1869 – w Paryżu została otwarta sala koncertowa Folies Bergère (zdjęcie foyer), która szybko zyskała sławę dzięki wystawianym tam przedstawieniom muzycznym, w których często kobiety pokazywały się w skąpych kostiumach
- 1954 – inauguracja działalności warszawskiego Studenckiego Teatru Satyryków; pierwszą premierą była składanka satyryczna To idzie młodość w reżyserii Jerzego Markuszewskiego, który pełnił podczas niej również rolę konferansjera wraz z Józefem Waczkowem
- 1974 – otwarto port lotniczy w Gdańsku
- 1979 – zmarł Giulio Natta (na fotografii), włoski chemik, laureat Nagrody Nobla
- 1994 – 32 osoby zginęły, a 43 zostały ranne w katastrofie autobusu pod Gdańskiem
- 2004 – zaczęto obchodzić 2 maja jako dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej (flaga)
4 maja 2024
4 maja: imieniny obchodzą m.in.: Damiana, Florian i Gościwit; Wielka Sobota w Kościołach wschodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 304 – śmiercią męczeńską zginął Florian, jeden z patronów Królestwa Polskiego, a także osób zawodowo związanych z ogniem (strażacy, kominiarze)
- 1834 – oficjalnie otwarto Cytadelę Warszawską (na fotografii)
- 1904 – założono niemiecki klub sportowy FC Schalke 04
- 1919 – początek Ruchu 4 Maja – buntu chińskich studentów, skierowanego przeciwko postanowieniom Traktatu wersalskiego
- 1944 – urodził się Edmund Wnuk-Lipiński, polski socjolog i pisarz science fiction
- 1949 – w katastrofie lotniczej (na fotografii) w okolicach Turynu zginęli głównie piłkarze i działacze klubu piłkarskiego AC Torino
- 1994 – izraelski premier Icchak Rabin i przewodniczący OWP Jasir Arafat podpisali w Kairze porozumienie o autonomii Strefy Gazy i Jerycha (na fotografii)
6 maja 2024
6 maja: imieniny obchodzą m.in.: Filip, Jakub i Jurand
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1464 – urodziła się Zofia Jagiellonka, królewna polska, księżniczka litewska, margrabina brandenburska na Ansbach i Bayreuth
- 1864 – zmarł niemiecki lekarz Ludolf Christian Treviranus (na portrecie), pierwszy dyrektor ogrodu botanicznego we Wrocławiu
- 1889 – w Paryżu, podczas wystawy światowej, otwarto dla publiczności wieżę Eiffla (na ilustracji)
- 1919 – zmarł Lyman Frank Baum, autor jednej z najpopularniejszych książek dla dzieci, Czarnoksiężnika z Krainy Oz
- 1924 – Polska i Czechosłowacja podpisały protokół o przebiegu granicy na Spiszu
- 1954 – po raz pierwszy w historii człowiek przebiegł milę w czasie poniżej 4 minut. Wyczynu tego dokonał brytyjski student medycyny Roger Bannister podczas zawodów studenckich. Jego czas to 3 minuty 59 sekund i 4 setne
- 1994 – otwarto Eurotunel (na fotografii) łączący Wielką Brytanię z kontynentem europejskim
8 maja 2024
8 maja: imieniny obchodzą m.in.: Stanisława, Stanisław i Wiktor
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1794 – zmarł francuski chemik i fizyk Antoine Lavoisier ((105|na portrecie||Antoine Lavoisier|Antoine lavoisier.jpg}}
- 1884 – urodził się amerykański polityk Harry Truman (na portrecie), prezydent USA, który brał udział w konferencji poczdamskiej, a po jej zakończeniu podjął decyzję o zrzuceniu bomb atomowych na Japonię
- 1889 – holenderski malarz Vincent van Gogh rozpoczął leczenie w zakładzie psychiatrycznym
- 1899 – urodził się austriacki ekonomista Friedrich Hayek
- 1944 – polski niszczyciel ORP Burza został postawiony w stan I rezerwy
- 1989 – ukazał się pierwszy numer „Gazety Wyborczej”
- 1994 – zmarł amerykański aktor George Peppard (na ilustracji), który zagrał w takich filmach jak: Śniadanie u Tiffany’ego i Jak zdobywano Dziki Zachód
10 maja 2024
10 maja: imieniny obchodzą m.in.: Beatrycze, Gordiana i Samuel
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1454 – Kazimierz IV Jagiellończyk mianował Jana z Jani pierwszym wojewodą pomorskim
- 1789 – odbył się pierwszy w Polsce lot balonu załogowego
- 1794 – insurekcja kościuszkowska: Tadeusz Kościuszko powołał Radę Najwyższą Narodową, która miała pełnić funkcję cywilnej władzy powstania
- 1844 – położono kamień węgielny pod budowę pierwszej cerkwi w Stanisławowie
- 1849 – zmarł Hokusai Katsushika, japoński „starzec opętany malarstwem”
- 1899 – oficjalnie rozpoczęto budowę rosyjskiego krążownika Wariag
- 1994 – Nelson Mandela (na fotografii) został pierwszym czarnoskórym prezydentem RPA
12 maja 2024
12 maja: imieniny obchodzą m.in.: Domicela, Dominik i Pankracy; Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1364 – król Kazimierz wydał przywilej erygujący Studium Generale (jak brzmiała pierwotna nazwa uczelni, później znanej jako Akademia Krakowska i Uniwersytet Jagielloński), której celem miało być wykształcenie urzędników biegłych w prawie, którzy potrzebni byli w administracji zreformowanego przez Kazimierza państwa
- 1834 – w Bernie polscy karbonariusze założyli emigracyjną, półtajną organizację republikańsko-demokratyczną „Młoda Polska”
- 1884 – zmarli: czeski kompozytor Bedřich Smetana, oraz szkocki chemik Robert Angus Smith, pionier w dziedzinie chemii środowiska, badacz wpływu przemysłu na stan środowiska, odkrywca zjawiska kwaśnego deszczu
- 1994 – światowa premiera filmu fabularnego Trzy kolory. Czerwony, w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, ostatni film w jego karierze
- 2014 – konflikt na wschodniej Ukrainie: samozwańcze Doniecka i Ługańska Republika Ludowa ogłosiły niepodległość
- 2014 – zmarł Hans Rudolf Giger (na fotografii), szwajcarski malarz, znany ze stworzenia postaci ksenomorfa do filmu „Obcy – ósmy pasażer Nostromo”
14 maja 2024
14 maja: imieniny obchodzą m.in.: Bonifacy, Koryna i Maciej
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1804 – oficjalnie rozpoczęła się ekspedycja Lewisa i Clarka
- 1939 – dokonano oblotu pierwszego pełnowymiarowego prototypu brytyjskiego cięźkiego samolotu bombowego Short Stirling (na ilustracji); tegoż dnia najmłodsza znana matka w historii medycyny Lina Medina urodziła syna
- 1944 – II wojna światowa: polskie brygady partyzanckie pokonały Litwinów w boju pod Murowaną Oszmianką
- 1944 – urodził się amerykański reżyser i scenarzysta George Lucas (na fotografii), znany głównie z sagi Gwiezdne wojny
- 1954 – zmarł niemiecki generał Heinz Guderian, autor koncepcji wojny błyskawicznej
- 1964 – z powodu utraty komunikacji zakończyła się misja sondy Zond 1
16 maja 2024
16 maja: imieniny obchodzą m.in.: Andrzej, Jędrzej i Szymon
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1924 – urodził się poeta i satyryk Tadeusz Kubiak, twórca utworów dla dzieci i młodzieży oraz audycji radiowych, autor tekstów pieśni masowych, piosenek żołnierskich i rozrywkowych
- 1929 – w Poznaniu otwarto Powszechną Wystawę Krajową, była to największa impreza targowa w dziejach Polski; zagraniczna prasa pisała bardzo przychylnie na temat wystawy, a jeden z deputowanych Paryża napisał: „Poznań to definitywne zmartwychwstanie Polski, to cudowny rozkwit polskiego geniuszu, to zadatek jej rozwoju na przyszłość”
- 1929 – rozdano pierwsze nagrody Akademii Filmowej, nazwane później Oscarami
- 1944 – urodzili się: amerykański perkusista jazzowy i kompozytor Billy Cobham, oraz poeta, twórca kabaretowy i piosenkarz Maciej Zembaty (na portrecie pędzla Zbigniewa Kresowatego), scenarzysta i reżyser radiowy i telewizyjny, klasyk współczesnego czarnego humoru, wokalista, poliglota i tłumacz, głównie piosenek Leonarda Cohena
- 1984 – zmarł amerykański literat Irwin Shaw (na fotografii), dramatopisarz i scenarzysta, autor powieści psychologiczno-obyczajowych
18 maja 2024
18 maja: imieniny obchodzą m.in.: Aleksandra, Eryk i Jan; Międzynarodowy Dzień Muzeów
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1804 – senatus consultum położyło kres I Republice: Senat poruczył rządy dziedzicznemu cesarzowi, którym został I Konsul Napoleon Bonaparte (na portrecie pędzla Antoine-Jean Grosa Napoleon w stroju I Konsula)
- 1884 – zmarł niemiecki lekarz, botanik i paleontolog Heinrich Göppert
- 1944 – żołnierze 2. Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa zdobyli Monte Cassino, wśród Polaków zginęło 924 walczących, 2930 zostało rannych, 345 uznano za zaginionych; tegoż dnia na rozkaz Stalina rozpoczęło się wysiedlanie Tatarów z Półwyspu Krymskiego
- 1954 – urodził się dziennikarz i publicysta Andrzej Urbański, polityk PiS, szef Kancelarii Prezydenta i prezes zarządu Telewizji Polskiej
- 1974 – została ukończona budowa najwyższej wówczas budowli na świecie – mierzącego 646 metry masztu radiowego w Konstantynowie (na fotografii); nadawany zeń Program I Polskiego Radia był słyszany aż po Ural
20 maja 2024
20 maja: imieniny obchodzą m.in.: Aleksander, Bernardyn i Elfryda; dzień niepodległości Timoru Wschodniego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_Detail.jpg)
- 1799 – urodził się francuski pisarz Honoré de Balzac (na dagerotypie), ojciec powieści realistycznej, autor monumentalnego cyklu Komedia ludzka
- 1804 – urodziła się polska działaczka narodowa i społeczna Emilia Sczaniecka
- 1834 – zmarł francuski generał Marie Joseph de La Fayette, polityk, liberał i humanista, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych i rewolucji francuskiej
- 1919 – urodził się polski prozaik i eseista tworzący na emigracji Gustaw Herling-Grudziński, pisarz, krytyk literacki, dziennikarz, publicysta, żołnierz, więzień łagrów i obozów NKWD, autor wspomnień Inny świat, Dziennik pisany nocą
- 1944 – urodził się angielski piosenkarz rockowy i bluesowy Joe Cocker (na fotografii), kompozytor i autor tekstów; za zasługi dla muzyki został odznaczony w 2007 Orderem Imperium Brytyjskiego, a na liście amerykańskiego czasopisma „Rolling Stone” zajął 97. miejsce wśród najlepszych wokalistów
- 1949 – zmarł Dimitrios Papandreu, arcybiskup Aten i zwierzchnik całego Greckiego Kościoła Prawosławnego, były regent i były premier Grecji, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
- 2009 – zmarł polski prawnik, adwokat Zbigniew Hołda
22 maja 2024
22 maja: imieniny obchodzą m.in.: Helena, Ryta i Wiesław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1404 – pomiędzy Polską i Litwą, a zakonem krzyżackim podpisano porozumienie zwane pokojem w Raciążku. Litwa zrzekła się Żmudzi, Krzyżacy zgodzili się na wykup przez Polskę Złotoryi i ziemi dobrzyńskiej
- 1859 – urodził się pisarz Arthur Conan Doyle, przedstawiciel nurtu powieści detektywistycznej, autor książek o detektywie Sherlocku Holmes'ie
- 1874 – zmarła hrabianka Maria Kalergis-Muchanow, pianistka i mecenas sztuki
- 1919 – wojska ukraińskie zakończyły oblężenie Lwowa i wycofały się wobec ofensywy Wojska Polskiego
- 1924 – urodził się legendarny francuski piosenkarz i kompozytor pochodzenia ormiańskiego Charles Aznavour (właśc. Szahnur Waghinak Aznawurian) (na fotografii), jeden z klasyków piosenki francuskiej
- 1964 – zmarł generał Michał Tokarzewski-Karaszewicz (na fotografii), organizator i pierwszy dowódca pierwszej organizacji konspiracyjnej w okupowanej Polsce – Służby Zwycięstwu Polski, przemianowanej później na Związek Walki Zbrojnej
- 1974 – urodził się ukraiński przedsiębiorca i polityk Arsenij Jaceniuk, premier w latach 2014–2016
24 maja 2024
24 maja: imieniny obchodzą m.in.: Amalia, Joanna i Zuzanna; dzień niepodległości Erytrei
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1844 – Samuel Morse przesłał z Waszyngtonu do Baltimore pierwszą w historii wiadomość własnej konstrukcji telegrafem elektrycznym
- 1924 – zmarł amerykański prawnik i polityk pochodzenia szwedzkiego Charles August Lindbergh
- 1934 – Tomáš Masaryk (na fotografii) został po raz czwarty i ostatni wybrany na urząd Prezydenta Czechosłowacji
- 1944 – referendum w Islandii zadecydowało przyszłości i ustroju politycznym tego państwa: w rezultacie referendum zerwano unię personalną z Danią, przestało istnieć Królestwo Islandii, proklamowano republikę
- 1974 – zmarł amerykański muzyk jazzowy Duke Ellington (na fotografii), pianista, kompozytor, aranżer i twórca nowoczesnego swingu
- 1984 – urodził się duński żużlowiec Kenneth Bjerre
- 2014 – papież Franciszek rozpoczął trzydniową podróż apostolską do Ziemi Świętej
26 maja 2024
26 maja: imieniny obchodzą m.in.: Alwina, Filip Neriusz i Zachariasz; Dzień Matki; żydzi obchodzą Lag ba-Omer
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1584 – na dziedzińcu zamku wawelskiego został ścięty hetman kozacki Samuel Zborowski, którego wcześniej skazano na wygnanie za morderstwo kasztelana przemyskiego Andrzeja Wapowskiego; Zborowski nie respektując wyroku, wrócił do kraju, gdzie jako banita został pojmany i stracony (na ilustracji „Samuel Zborowski prowadzony na śmierć”, akwarela z ołówkiem Jana Matejki)
- 1879 – urodził się Matěj Pavlík, znany pod imieniem Gorazd II (na zdjęciu), prawosławny biskup i święty, założyciel Kościoła Prawosławnego Czechosłowacji, rozstrzelany przez niemieckich faszystów
- 1894 – niemiecki szachista Emanuel Lasker zdobył tytuł mistrza świata, pokonując swojego poprzednika Wilhelma Steinitza
- 1904 – zmarł francuski neurolog Georges Gilles de la Tourette, opisał wrodzone zaburzenie neurologiczne nazwane jego imieniem
- 1924 – złożony został wniosek patentowy na tostownicę
- 1964 – urodził się amerykański muzyk Lenny Kravitz, laureat nagrody Grammy
- 2009 – zmarł polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny Marek Walczewski, związany z Teatrem Dramatycznym w Warszawie
28 maja 2024
28 maja: imieniny obchodzą m.in.: Balladyna, Emil i Jaromir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1884 – urodził się Edvard Beneš, drugi prezydent Czechosłowacji
- 1899 – urodziła się polska prozaik, publicystka, tłumaczka Irena Krzywicka (na fotografii), najbardziej znana działaczka feministyczna okresu przedwojennego
- 1904 – urodził się przodownik pracy, górnik Wincenty Pstrowski
- 1934 – w Kanadzie urodziły się pięcioraczki Dionne (na fotografii), które jako pierwsze przeżyły okres niemowlęcy
- 1939 – urodził się muzyk jazzowy, pianista i kompozytor Wojciech Karolak (na fotografii), który napisał muzykę m.in. do piosenki „Wyszłam za mąż, zaraz wracam”, do której tekst napisała jego żona Maria Czubaszek
- 1964 – powstała Organizacja Wyzwolenia Palestyny, polityczny ruch, uważający się za reprezentanta narodu palestyńskiego, który ma na celu utworzenie niepodległego państwa Palestyny
- 1974 – zmarł historyk sztuki Adam Bochnak
30 maja 2024
30 maja: imieniny obchodzą m.in.: Żaneta, Ferdynand i Joanna; Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
_Detail.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
- 1434 – czeskie radykalne odłamy husytów (taboryci i sierotki) poniosły ostateczną klęskę w bitwie pod Lipanami z utrakwistami i katolikami; w bitwie zginął wódz taborytów Prokop Wielki (na ilustracji Věnceslava Černego krajobraz po bitwie)
- 1574 – zmarł król Francji Karol IX
- 1744 – zmarł angielski poeta Alexander Pope, uważany za jednego z największych klasyków europejskiego oświecenia
- 1814 – urodził się rosyjski myśliciel i rewolucjonista Michaił Bakunin, teoretyk anarchizmu
- 1934 – urodził się radziecki kosmonauta Aleksiej Leonow, pierwszy człowiek, który odbył spacer w kosmosie (było to w roku 1965, w trakcie misji Woschod 2)
- 1964 – zmarli: Leó Szilárd, fizyk i biolog molekularny pochodzenia węgierskiego, od 1938 mieszkający i pracujący w USA, inicjator budowy bomby atomowej, oraz rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego Kazimierz Lepszy, historyk, redaktor naczelny Polskiego Słownika Biograficznego, bezpartyjny poseł na Sejm PRL