I liga polska w piłce nożnej

2. poziom rozgrywek ligowych w piłce nożnej mężczyzn w Polsce

I liga polska w piłce nożnej (1 liga, pierwsza liga)drugi poziom rozgrywek mężczyzn w Polsce. Do sezonu 2007/2008 nazywana II ligą. Zmagania w jej ramach toczą się cyklicznie (co sezon) w systemie mecz i rewanż. Przeznaczone są dla 18 polskich klubów piłkarskich. Dwie pierwsze drużyny I ligi polskiej uzyskują automatyczny awans do Ekstraklasy, drużyny z miejsc 3-6 walczą o awans w barażach, zaś najsłabsze trzy zespoły relegowane są do II ligi. Od początku zarządzana przez Polski Związek Piłki Nożnej. Kluby zrzeszone są w stowarzyszeniu Pierwsza Liga Piłkarska (PLP). Od lutego 2017 do czerwca 2018 liga nosiła nazwę Nice 1 Liga[1][2]. Od sezonu 2018/2019 do sezonu 2023/2024 nazwa ligi brzmiała Fortuna 1 Liga[3]. Ma to związek z tym, iż 17 lipca 2018 roku sponsorem tytularnym rozgrywek została Fortuna Online Zakłady Bukmacherskie Sp. z o.o. Od sezonu 2024/2025 sponsorem tytularnym został Betclic[4].

1 Liga
I liga polska
Ilustracja
2024/2025
Państwo

 Polska

Dyscyplina

piłka nożna

Organizator rozgrywek

PZPN

Data założenia

30 maja 1948
Warszawa

Założyciel

zobacz

Poprzednia nazwa

(do sezonu 2007/2008 włącznie oficjalnie II liga polska)

Prezes

Marcin Janicki

Partner TV

TVP

Sponsor tytularny

Betclic

Rozgrywki
Liczba drużyn

18

Wyższy poziom ligowy

Ekstraklasa

Niższy poziom ligowy

II liga

Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca

Górnik Radlin (1949)

Obecny zwycięzca

Lechia Gdańsk (2024)

Najwięcej zwycięstw

Miedź Legnica, Widzew Łódź, ŁKS Łódź (2)[a]

Strona internetowa

Historia

edytuj

Krajowa klasa B

edytuj

W latach 1913 i 1914 przeprowadzono dwie edycje piłkarskich mistrzostw Galicji – określanych mianem mistrzostw klasy A – w których udział wzięły cztery czołowe polskie kluby futbolowe zaboru austriackiego.
Równocześnie – dla pozostałych 20 polskich zespołów działających na terenie Galicji – zorganizowano rozgrywki klasy B. Nie była to co prawda klasyczna liga – w dodatku jej zwycięzca nie wywalczał promocji do klasy A – jednak to właśnie od tego momentu można mówić o hierarchiczności zmagań piłkarskich w Polsce i uznać owe rozgrywki za pierwsze w historii polskiej piłki nożnej zmagania drugiego szczebla.

Także w 1921, podczas nieligowych Mistrzostw Polski, istniał podział na dwie klasy. Zwycięzcy okręgowych klas A walczyli o tytuł mistrza Polski, natomiast dla słabszych zespołów, triumfatorów klas B zorganizowano wspólne rozgrywki finałowe. Wystąpiły w nich 4 zespoły: Cracovia II, Pogoń II Lwów, AZS Warszawa i Union Łódź, z których najlepsze okazały się rezerwy Cracovii. Z przyczyn finansowych w kolejnych latach zrezygnowano z ich przeprowadzania.

Turnieje barażowe (okres międzywojenny)

edytuj

Później, w okresie międzywojennym nie było stopni pośrednich pomiędzy Ekstraklasą a mistrzostwami okręgów (czyli rozgrywkami regionalnymi). Problem awansów do I ligi polskiej rozwiązywały turnieje barażowe. Raz na jakiś czas pojawiały się jednak koncepcje jej utworzenia, których w rzeczywistości nigdy nie zrealizowano. 2 listopada 1929 projekt jej powołania zaproponował na swych łamach Przegląd Sportowy. Idea nie została podchwycona przez piłkarską centralę, więc dalsze próby jej forowania porzucono. Do pomysłu wrócono niemal dekadę później. W niedzielę, 26 września 1937 odbyła się w Częstochowie konferencja przedstawicieli ośmiu klubów A-klasowych, podczas której omawiano szczegóły utworzenia ogólnokrajowej II ligi, a uczestniczyli w niej delegaci:

Dodatkowo do udziału w niej zaproszono przedstawicieli czterech kolejnych drużyn, którzy jednakże nie pojawili się na spotkaniu. Były to:

Podczas konferencji rozmawiano o utworzeniu narodowej B-klasy, którą miało tworzyć wspomnianych 12 klubów, jednak i z tego projektu nic nie wyszło.

Turnieje barażowe o awans do Ekstraklasy były w czasach międzywojennych sprawą dość skomplikowaną. Najpierw należało wygrać właściwą miejscowo regionalną A-klasą. Następnie rozgrywano spotkania między mistrzami A-klas z sąsiednich województw, wyłaniając w ten sposób mistrza makroregionu. Ostatnim etapem były zaś ogólnopolskie baraże, do których przystępowali czterej mistrzowie makroregionów: Polski płd.-zach., Polski płd.-wsch., Polski płn.-zach. oraz Polski płn-wsch. Z tego grona do Ligi awansowały dwa kluby.

Przykładem na opisanie tego procesu są baraże, które miały miejsce jesienią 1937. Zwycięzca warszawskiej A-klasy Polonia Warszawa, spotkała się najpierw z mistrzami sąsiednich okręgów – Gryfem Toruń, HCP Poznań oraz Unionem-Touring Łódź, a zwyciężając w tym turnieju została mistrzem północno-zachodniej Polski.

W barażach ogólnopolskich warszawianie grali ze Śmigłym Wilno (mistrz płn.-wsch. Polski), Unią Lublin (mistrz płd.-wsch. Polski) oraz Brygadą Częstochowa (mistrz płd.-zach. Polski). Z grona tych czterech drużyn awans do Ekstraklasy sezonu 1938 wywalczyły Polonia oraz Śmigły, które zastąpiły spadkowiczów – Garbarnię Kraków oraz Dąb Katowice.

Powstanie rozgrywek - 1949

edytuj

Pierwsze, realne plany zawiązania właściwej II ligi polskiej pojawiły się w 1947. Już rok później, w trakcie 31. Walnego Zgromadzenia PZPN (zorganizowanego w Warszawie w dniach 14 lutego i 15 lutego 1948) projekt jej utworzenia próbowali przeforsować delegaci z Gdańska. Przeciwni temu byli jednak działacze z najsilniejszych piłkarsko ośrodków (Warszawa, Łódź, Kraków, Śląsk) i koncepcję tę trzeba było odłożyć do następnego spotkania. Tak się też stało i podczas 32. Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia PZPN w Warszawie, uchwałą z dnia 30 maja 1948, formalnie powołano II ligę państwową (jak ją pierwotnie nazywano), mającą liczyć 18 drużyn grających w jednej grupie. Jednak w przeddzień oficjalnego startu – uchwałą PZPN z 19 lutego 1949 – powiększono ją do 20 klubów, dzieląc przy tym na dwie grupy: północną i południową (w każdej po 10 drużyn).
Pierwsze mecze (w sumie 10 spotkań) rozegrano podczas inauguracyjnej kolejki sezonu 1949 w dniu 20 marca 1949. Premierowego gola zdobył Józef Kokot (piłkarz Naprzodu Lipiny) w pojedynku Naprzód LipinyBłękitni Kielce. Pierwszymi zwycięzcami zostały: Garbarnia Kraków (w grupie północnej) i Górnik Radlin (w grupie południowej) i to one awansowały do Ekstraklasy. Formalnie tytuł mistrza II ligi polskiej przyznano jednak tylko „Górnikom”, którzy po dramatycznym barażowym trójmeczu ograli krakowian (4:2, 0:2 i 4:3). Tytuły pierwszych drugoligowych królów strzelców wywalczyli: w grupie północnej – Mieczysław Nowak (Garbarnia Kraków) z 24 bramkami (później słusznie uznany za króla strzelców całych rozgrywek), zaś w grupie południowej – Franke (Górnik Radlin), strzelec 19 goli. Niezbyt chlubne miano pierwszych spadkowiczów przypadło natomiast: Ognisku Siedlce i PTC Pabianice (w grupie północnej) oraz Błękitnym Kielce i Pafawagowi Wrocław (w grupie południowej).

Różne formuły rozgrywek

edytuj

Później II liga polska wielokrotnie zmieniała swoją formułę – rozgrywana była w jednej, dwóch lub czterech (jedynie w latach 19511952) grupach. 4 lutego 1951 podjęto bowiem uchwałę o przekształceniu II ligi polskiej na wzór radziecki tak, by każde z 17 nowo utworzonych województw miało przynajmniej jeden zespół w tej klasie, toteż już w sezonie 1951 wystąpiły w niej aż 32 drużyny (po 8 ekip w każdej z 4 grup). Dodatkowo, przed sezonem 1952 powiększono ją o kolejnych 8 zespołów, do – rekordowej w całej historii tej klasy – liczby 40 drużyn, grających nadal w 4 grupach. Różnice w poziomie były jednak na tyle znaczne, że po roku wycofano się z tego pomysłu i w marcu do rozgrywek sezonu 1953 dopuszczono jedynie 14 ekip. Wycofanie prawie 1/3 wcześniejszego składu stało się zaczątkiem utworzenia III ligi polskiej. Systemem jednogrupowym grano przez cztery kolejne sezony (w edycji 1954 – na skutek wycofania się Lotnika Warszawa i Zawiszy Bydgoszcz – w zaledwie jedenastozespołowym gronie, co do dziś jest najmniejszą liczbą w historii).

Uchwałą z 16 lutego 1957 powiększono II ligę polską – od sezonu 1957 – do 24 drużyn (grających ponownie w dwóch grupach). Kolejna zmiana nastąpiła przed sezonem 1961, gdy to 18 lutego 1961 połączono obydwie grupy w jedną 18-zespołową, by po roku (17 lutego 1962) znów je podzielić na dwie (zaledwie 8-zespołowe). Ta reforma miała jednak logiczne uzasadnienie, bowiem podczas 47. Walnego Zgromadzenia (sprawozdawczego) PZPN, obradującego Warszawie w dniach 17 lutego i 18 lutego 1962, podjęto uchwałę by od sezonu 1963 (a formalnie 1962/1963) – wzorem niższych klas rozgrywkowych – przejść z systemu „wiosna-jesień” na bardziej europejski model „jesień-wiosna” (podobnie miało się stać w przypadku Ekstraklasy). Pierwszą kolejkę nowego systemu (będącą jednocześnie inauguracyjną sezonu 1962/1963) rozegrano 11 sierpnia 1962. Od tego czasu w jednej grupie II ligi polskiej występowało niezmiennie 16 klubów. O tym, że przemyślane koncepcje są dużo trwalsze, niż „genialne” przebłyski niech świadczy fakt, iż przez następnych 11 sezonów... nic już nie zmieniono.

27 czerwca 1973 uchwałą Prezydium PZPN – na fali euforii, spowodowanej wspaniałymi występami narodowej reprezentacji Polski Kazimierza Górskiego – postanowiono od sezonu 1973/1974 dwukrotnie powiększyć II ligę polską (dwie grupy po 16 drużyn). W tenże sposób i z niezmienną liczbą drugoligowców (czyli w sumie 32) grano przez kolejnych 16 sezonów (do sezonu 1988/1989), zmieniały się tylko osie nazw grup (raz „północ-południe”, raz „wschód-zachód”). Dopiero w 1989 – poniekąd na fali przemian ustrojowych kraju – postanowiono przy okazji zreformować rodzimą piłkę. W ten sposób od sezonu 1989/1990 II liga polska liczyła 20 klubów, grających w jednej grupie. Eksperyment ów przetrwał zaledwie dwa lata (do sezonu 1990/1991) i od edycji 1991/1992 grano z powrotem w dwóch grupach (tym razem już 18-zespołowych).

System dwugrupowy utrzymał się do sezonu 1998/1999 (jedynie przed edycją 1998/1999 – pod kątem planowanej reformy – zmniejszono liczbę klubów w każdej z nich do 14). W 1999 połączono obydwie grupy w jedną (aż 24-drużynową), tak więc w sezonie 1999/2000 każda z ekip rozegrała aż 46 ligowych bojów, co jest absolutnym rekordem w długiej historii polskiego futbolu i pewnie przez całe dekady takim pozostanie. Motywem przewodnim reformy PZPN była 20-zespołowa II liga polska i w sezonie 2000/2001 udało się do niego dojść. Po dwóch latach – przed sezonem 2002/2003 – zmniejszono liczbę klubów do 18. Mistrz oraz wicemistrz uzyskiwali bezpośredni awans do I ligi, natomiast drużyna z 3. miejsca rozgrywała dwumeczowy baraż z 14. zespołem I ligi. Cztery ostatnie kluby (z miejsc 15., 16., 17. i 18.) spadały bezpośrednio do starej III ligi polskiej, zaś cztery kolejne (z miejsc 11., 12., 13. i 14.) rozgrywały dwumeczowe baraże z wicemistrzami poszczególnych grup starej III ligi (o układzie poszczególnych par decydowało losowanie). W sezonie 2008/2009 nastąpiła reorganizacja rozgrywek, wskutek której nazwa I ligi przypadła drugiemu poziomowi rozgrywkowemu. Od tego czasu najwyższą klasą rozgrywkową w Polsce jest Ekstraklasa.

1 liga w od 2009 do chwili obecnej

edytuj

Od sezonu 2009/2010 zmieniono po raz kolejny zasady awansów i spadków. Wówczas do Ekstraklasy bezpośrednio awansowały dwie najlepsze drużyny, a do II ligi spadały cztery ostatnie kluby. Od sezonu 2014/2015 15. drużyna ligi miała szansę na utrzymanie się w I lidze, jednak w tym celu musiała rozegrać dwa mecze barażowe z 4. drużyną II ligi. Od sezonu 2018/2019 zrezygnowano z rozgrywania barażów, dlatego 15. miejsce w I lidze gwarantowało bezpośrednie utrzymanie.

W I lidze występuje 18 zespołów. Każdy rozgrywa 34 kolejki ligowe. Do grania w lidze upoważnia otrzymanie od PZPN licencji na dany sezon rozgrywkowy. Jednym z wymogów licencyjnych jest posiadanie oświetlenia na stadionie. Od 2020 roku niezbędna będzie również podgrzewana murawa.

Kolejna ważna zmiana została wprowadzona od sezonu 2019/2020. Od tego czasu do Ekstraklasy mogą awansować aż 3 kluby. Pierwsze dwa awansują bezpośrednio. Z kolei drużyny z miejsc 3–6 rozegrają między sobą mecze barażowe. Z ligi spadać będą nadal trzy drużyny.

Pierwsza Liga Piłkarska

edytuj

W 2014 roku przekształcono stowarzyszenie Piłkarska Liga Polska (działające od 2001) w stowarzyszenie Pierwsza Liga Piłkarska (PLP) z siedzibą w PZPN. Od 2012 do 2016 prezesem PLP był Michał Listkiewicz. Od 2016 do lipca 2019 roku funkcje prezesa pełniła Martyna Pajączek. 19 lipca 2019 roku prezesem Pierwszej Ligi Piłkarskiej został wybrany Marcin Janicki.

Pierwsza Liga Piłkarska (PLP) jest związkiem piłkarskich klubów I ligi, mającym na celu rozwój współpracy pomiędzy klubami I ligi, w szczególności w zakresie podejmowania decyzji istotnych dla funkcjonowania tych rozgrywek, promocję I ligi oraz zwiększenie zainteresowania rozgrywkami I ligi wśród obecnych i potencjalnych kibiców piłki nożnej.

Ważną cechą klubów I ligi jest ich lokalność: kluby są ważne dla miejscowej społeczności, starają się przyciągać na trybuny rodziny, ale także prowadzą szkolenie piłkarskie dla dzieci i młodzieży, a jednocześnie organizują przy klubach Kluby Biznesu angażujące przedstawicieli lokalnego biznesu. Dużą rolę w życiu klubów odgrywają działania charytatywne i zaangażowanie w życie lokalnej społeczności.

Pierwsza liga w telewizji i Internecie

edytuj

Od sezonu 2006/2007 do sezonu 2007/2008 rozgrywki były pokazywane przez Telewizję Polską na antenach TVP Sport, TVP3 oraz TVP Info[5][6]. Umowa - gwarantująca pokazywanie dwóch meczów w kolejce oraz magazynu ligowego – miała obowiązywać przez trzy sezony[7] (do czerwca 2009)[8], jednak 26 września 2008 PZPN podjął uchwałę o wypowiedzeniu umowy ze skutkiem natychmiastowym[9]. W październiku 2008 prawa medialne do "nowej" I ligi nabyła Telekomunikacja Polska S.A., która oprócz transmitowania spotkań na antenie Orange Sport i Orange Sport Info produkowała również magazyn podsumowujący każdą kolejkę. Umowa była przedłużana aż do końca sezonu 2014/2015[10]. Na początku 2015 roku PZPN podpisał 3-letnią umowę z Telewizją Polsat na pokazywanie dwóch spotkań z każdej kolejki I ligi wraz z magazynem ligowym, począwszy od sezonu 2015/2016 do sezonu 2017/2018[11][12]. Umowa została przedłużona na kolejne 3 sezony od 2018/2019 do 2020/2021. W kwietniu 2020 roku umowa została przedłużona po raz kolejny i obowiązuje do sezonu 2023/2024[13]. Wszystkie mecze rozgrywek są dostępne odpłatnie w streamingu, drogą internetową za pośrednictwem usługi Polsat Box GO, dostępnej w aplikacjach dedykowanych m.in. dla smartfonów, tabletów, telewizorów, a także poprzez stronę internetową dla komputerów stacjonarnych i laptopów. Trzy mecze każdej kolejki są emitowane na antenach Polsat Sport i niekiedy także Polsat Sport Extra lub Polsat Sport News. Mecze internetowe realizowane są minimum z czterech kamer, z powtórkami, z komentarzem oraz oprawą graficzną.[14][15][16][17].

Wszystkie magazyny ligowe dostępne są po ich premierze na telewizyjnych kanałach Polsat Sport, także w serwisie Polsat Box Go. Ponadto skróty meczów i bramki można oglądać na stronie internetowej polsatsport.pl.

Sponsorzy w 1 lidze

edytuj

Przez kilka miesięcy sezonu 2009/2010 sponsorem tytularnym ligi była firma bukmacherska Unibet, jednakże z powodu uchwalenia przez polski rząd ustawy antyhazardowej współpracę zakończono.

Nice 1 Liga

edytuj

W lutym 2017 roku Pierwsza Liga Piłkarska sfinalizowała rozmowy z firmą NICE – producentem automatyki do bram, która była sponsorem tytularnym ligi do końca czerwca 2018 roku. W tym samym czasie udało się również sfinalizować rozmowy ze sponsorem oficjalnym Fortuna Online Zakłady Bukmacherskie Sp. z o.o. oraz z partnerem ligi firmą OSHEE.

Fortuna 1 Liga

edytuj

W lipcu 2018 roku podpisano nową umowę z firmą Fortuna Online Zakłady Bukmacherskie Sp. z o.o, na mocy której stała się ona sponsorem tytularnym ligi na trzy kolejne sezony. Przedłużono również na kolejny sezon umowę z firmą OSHEE. W lutym 2021 roku umowa ze sponsorem tytularnym firmą Fortuna została przedłużona do końca sezonu 2023/2024. Pierwsza Liga Piłkarska związała się także umową z firmą motoryzacyjną Suzuki Motor Poland, a także firmą telekomunikacyjną INEA. W tym czasie rozgrywki współpracowały także z innymi partnerami takimi jak firma FoodCare, Zarys, Zakopiańska czy Galicjanka.

Władze Pierwszej Ligi Piłkarskiej

edytuj

Obecnie zarząd Pierwszej Ligi Piłkarskiej liczy trzy osoby. Prezesem jest Marcin Janicki, który m.in. od 2017 do 2019 był także prezesem zarządu GKS GieKSa Katowice S.A.[18].

Funkcję wiceprezesa pełnią Leszek Bartnicki, który był prezesem GKS Tychy, a obecnie sprawuje tę funkcję w Resovii Rzeszów, oraz Zbigniew Prejs, który na co dzień związany jest z Chrobrym Głogów.

W komisji rewizyjnej zasiadają Dawid Błaszczykowski, Bogdan Kłys, Piotr Sadczuk oraz Tomasz Lisiński.

Na zapleczu ekstraklasy ważne jest szkolenie młodzieży w przy klubowych akademiach. Ponadto w I lidze w każdym meczu obowiązkowo musi grać jeden młodzieżowiec. Od sezonu 2016/2017 w I lidze zaczął obowiązywać program Pro Junior System, który nagradza drużyny grające zawodnikami do 21. roku życia. Klubom przyznawane są punkty za spędzony przez zawodników czas na boisku. W pierwszym sezonie dla pięciu najlepszych drużyn PZPN przewidział w sumie 4,5 mln zł, w kolejnym dla siedmiu najlepszych drużyn 6 mln zł. Od sezonu 2021/2022 pula nagród została zwiększona o dodatkowe 3 mln zł, które dzielone jest proporcjonalnie do minut rozegranych przez młodzieżowców we wszystkich klubach.

Po raz pierwszy w historii I ligi system VAR został użyty w meczu Chojniczanka ChojniceRaków Częstochowa (sezon 2017/2018). Od sezonu 2021/2022 system VAR-Light został wprowadzony na stałe do pierwszoligowych rozgrywek. System VAR-Light to uproszczona wersja podstawowego systemu VAR, a Polski Związek Piłki Nożnej to jedna z pierwszych federacji na świecie, która podjęła się pilotażowego projektu. Sędziowie w tej wersji systemu nie mają do swojej dyspozycji operatora powtórek, a sygnał dochodzący do VAR musi pochodzić z minimum czterech kamer.

Rozgrywki od 1949

edytuj
Sezony Liczba grup Liczba drużyn w grupie Liczba drużyn
1949-1950 2 10 20
1951 4 8 32
1952 4 10 40
1953-1956 1 14 14
1957-1960 2 12 24
1961 1 18 18
1962 2 8 16
1962/63-1972/73 1 16 16
1973/74-1988/89 2 16 32
1989/1990-1990/1991 1 20 20
1991/92-1997/98 2 18 36
1998/99 2 14 28
1999/2000 1 24 24
2000/2001-2001/2002 1 20 20
2002/2003- 1 18 18

Wymogi licencyjne

edytuj

Kluby, uczestniczące w tej klasie rozgrywkowej w sezonie 2018/19 muszą spełnić następujące kryteria infrastrukturalne:

Wymagania dot. stadionu

edytuj
  • min. 2000 miejsc siedzących (w tym min. 500 miejsc zadaszonych),
  • oświetlenie o natężeniu min. 1400 lx,
  • podgrzewana murawa,
  • system monitoringu wizyjnego.

Wymagania dot. obiektów treningowych

edytuj

Minimalna infrastruktura musi obejmować:

  • dwa pełnowymiarowe boiska treningowe, o wymiarach odpowiadających wymiarom boiska głównego lub o szerokości min. 60 m i długości min. 100 m;
  • jedno pełnowymiarowe boisko ze sztuczną trawą, na użytkowanie którego zgodę wyraził właściwy Wojewódzki ZPN[19].
Uczestnicy poprzedniej edycji
BBT Bruk-Bet Termalica Nieciecza 3
WKR Wisła Kraków 4
STR Stal Rzeszów 6
POD Podbeskidzie Bielsko-Biała 7
ARK Arka Gdynia 8
CHG Chrobry Głogów 9
KAT GKS Katowice 10
ZSO Zagłębie Sosnowiec 11
GKŁ Górnik Łęczna 12
TYC GKS Tychy 13
RES Resovia 14
ODO Odra Opole 15
   Spadek z Ekstraklasy 2022/2023
WPŁ Wisła Płock 16
LGD Lechia Gdańsk 17
MIE Miedź Legnica 18
  Awans z II ligi 2022/2023
PWA Polonia Warszawa 1
ZNI Znicz Pruszków 2
po barażach
MOT Motor Lublin 6

Oznaczenia:

  • kolumna pierwsza – skróty nazw drużyn,
  • kolumna trzecia – miejsce zajęte w poprzednim sezonie.

Polska II liga piłkarska (1949–2008)

edytuj

Nazwy drużyn, które wywalczyły awans do I ligi (ekstraklasy) wytłuszczono.

Ponieważ grupy dawnej II ligi były różnie oznaczane w różnych okresach, poniżej opisano je zgodnie z geograficzną lokalizacją ich obszarów (Pn - północna, Pd - południowa, Z - zachodnia, W - wschodnia, a przy czterech grupach odpowiednio PnZ, PnW, PdZ, PdW).

Sezon Gr. 1. miejsce 2. miejsce 3. miejsce, ewentualnie 4. miejsce
1949 Pn Garbarnia Kraków Lublinianka Lublin Radomiak Radom
Pd Górnik Radlin[b] Tarnovia Tarnów Naprzód Lipiny
1950 Z Gwardia Szczecin[c] Stal Sosnowiec Kolejarz (Brda) Bydgoszcz
W Ogniwo (Polonia) Bytom Stal (Baildon) Katowice Ogniwo (Tarnovia) Tarnów
1951 PnZ Budowlani (Lechia) Gdańsk[d] Stal (Warta) Poznań Kolejarz (Pomorzanin) Toruń
PnW Gwardia Warszawa OWKS (Lublinianka) Lublin Włókniarz (Bzura) Chodaków
PdZ Górnik Wałbrzych Górnik Zabrze Górnik (Szombierki) Bytom
PdW OWKS (Wawel) Kraków[e] Stal Sosnowiec Górnik (Concordia) Knurów
1952 PnZ OWKS (Zawisza) Bydgoszcz Gwardia Bydgoszcz Kolejarz (Polonia) Leszno
PnW Gwardia Warszawa[f] Lotnik Warszawa Spójnia (Marymont) Warszawa
PdZ Budowlani (Odra) Opole[g] Górnik Wałbrzych Stal Sosnowiec
PdW Włókniarz (Garbarnia) Kraków Ogniwo (Tarnovia) Tarnów Gwardia Lublin
1953 Gwardia Bydgoszcz Włókniarz (ŁKS) Łódź Kolejarz (Polonia) Warszawa
1954 Stal Sosnowiec Budowlani (Lechia) Gdańsk Włókniarz (Garbarnia) Kraków
1955 Budowlani (Odra) Opole Górnik Zabrze CWKS (Zawisza) Bydgoszcz
1956 Polonia Bytom Górnik Radlin CWKS (Wawel) Kraków
1957 Pn Polonia Bydgoszcz Śląsk Wrocław Warta Poznań
Pd Cracovia Stal Mielec Piast Gliwice
1958 Pn Pogoń Szczecin Śląsk Wrocław Lech Poznań
Pd Górnik Radlin Szombierki Bytom Stal Mielec
1959 Pn Odra Opole Lech Poznań Arkonia Szczecin
Pd Stal Sosnowiec Unia Racibórz Wawel Kraków
1960 Pn Lech Poznań Zawisza Bydgoszcz Unia Racibórz
Pd Stal Mielec Cracovia Piast Gliwice
1961 Gwardia Warszawa Arkonia Szczecin Naprzód Lipiny
1962 A[h] Stal Rzeszów Piast Gliwice Polonia Bydgoszcz
B[h] Pogoń Szczecin Szombierki Bytom Śląsk Wrocław
1962/63 Szombierki Bytom Unia Racibórz Raków Częstochowa
1963/64 Śląsk Wrocław Zawisza Bydgoszcz Start Łódź
1964/65 Wisła Kraków GKS Katowice Raków Częstochowa
1965/66 Cracovia Pogoń Szczecin Unia Racibórz
1966/67 Gwardia Warszawa Odra Opole Górnik Wałbrzych
1967/68 Zagłębie Wałbrzych ROW Rybnik Garbarnia Kraków
1968/69 Gwardia Warszawa Cracovia Górnik Wałbrzych
1969/70 ROW Rybnik Stal Mielec ŁKS Łódź
1970/71 Odra Opole ŁKS Łódź Hutnik Kraków
1971/72 ROW Rybnik Lech Poznań Górnik Wałbrzych
1972/73 Szombierki Bytom Śląsk Wrocław 3. Hutnik Kraków, 4. GKS Katowice[i]
1973/74 Pn Arka Gdynia Motor Lublin Widzew Łódź
Pd GKS Tychy BKS Stal Bielsko-Biała Urania Ruda Śląska
1974/75 Pn Widzew Łódź Lechia Gdańsk Motor Lublin
Pd Stal Rzeszów GKS Katowice Piast Gliwice
1975/76 Pn Arka Gdynia Lechia Gdańsk Motor Lublin
Pd Odra Opole Piast Gliwice Star Starachowice
1976/77 Pn Zawisza Bydgoszcz Zagłębie Wałbrzych Stoczniowiec Gdańsk
Pd Polonia Bytom Piast Gliwice GKS Katowice
1977/78 Pn Gwardia Warszawa Lechia Gdańsk Bałtyk Gdynia
Pd GKS Katowice Górnik Wałbrzych GKS Tychy
1978/79 Z Zawisza Bydgoszcz Bałtyk Gdynia Lechia Gdańsk
W Górnik Zabrze Star Starachowice GKS Tychy
1979/80 Z Bałtyk Gdynia Zagłębie Wałbrzych Stal Stocznia Szczecin
W Motor Lublin Gwardia Warszawa Broń Radom
1980/81 Z Pogoń Szczecin Piast Gliwice Stilon Gorzów Wielkopolski
W Gwardia Warszawa Hutnik Kraków Polonia Bytom
1981/82 Z GKS Katowice BKS Stal Bielsko-Biała Stilon Gorzów Wielkopolski
W Cracovia Polonia Bytom Hutnik Kraków
1982/83 Z Górnik Wałbrzych Olimpia Poznań Zagłębie Lubin
W Motor Lublin Resovia Rzeszów Radomiak Radom
1983/84 Z Lechia Gdańsk Olimpia Poznań Odra Wodzisław Śląski
W Radomiak Radom Polonia Bytom Stal Mielec
1984/85 Z Zagłębie Lubin Gwardia Warszawa Szombierki Bytom
W Stal Mielec Igloopol Dębica Hutnik Kraków
1985/86 Z Olimpia Poznań Zawisza Bydgoszcz Odra Wodzisław Śląski
W Polonia Bytom Wisła Kraków Jagiellonia Białystok
1986/87 Z Szombierki Bytom Bałtyk Gdynia[j] Piast Gliwice
W Jagiellonia Białystok Stal Stalowa Wola[j] Górnik Knurów
1987/88 Z Ruch Chorzów GKS Jastrzębie[j] Piast Nowa Ruda
W Stal Mielec Wisła Kraków[j] Górnik Knurów
1988/89 Z Zagłębie Lubin Zawisza Bydgoszcz[k] Gwardia Warszawa
W Zagłębie Sosnowiec Motor Lublin[k] Hutnik Kraków
1989/90 Hutnik Kraków Igloopol Dębica Stal Stalowa Wola
1990/91 Stal Stalowa Wola Widzew Łódź 3. Jagiellonia Białystok, 4. Miedź Legnica[i]
1991/92 Z Pogoń Szczecin Szombierki Bytom Miedź Legnica
W Siarka Tarnobrzeg Jagiellonia Białystok Stal Rzeszów
1992/93 Z Warta Poznań Sokół Pniewy Ślęza Wrocław
W Polonia Warszawa Stal Stalowa Wola Motor Lublin
1993/94 Z Raków Częstochowa Olimpia Poznań Miedź Legnica
W Stomil Olsztyn Petrochemia (Wisła) Płock GKS Bełchatów
1994/95 Z Śląsk Wrocław Amica Wronki Wisła Kraków
W GKS Bełchatów Siarka Tarnobrzeg FC Piaseczno
1995/96 Z Odra Wodzisław Śląski Ruch Chorzów Zawisza Bydgoszcz
W Polonia Warszawa Wisła Kraków Petrochemia (Wisła) Płock
1996/97 Z Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski Pogoń Szczecin Elana Toruń
W Petrochemia (Wisła) Płock KSZO Ostrowiec Świętokrzyski Stal Stalowa Wola
1997/98 Z Ruch Radzionków Aluminium Konin Śląsk Wrocław
W GKS Bełchatów Hutnik Kraków Górnik Łęczna
1998/99 Z Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski Raków Częstochowa Śląsk Wrocław
W Petrochemia (Wisła) Płock Ceramika Opoczno Górnik Łęczna
1999/2000 Śląsk Wrocław GKS Katowice Górnik Łęczna
2000/01 RKS Radomsko KSZO Ostrowiec Świętokrzyski Górnik Polkowice[l]
2001/02 Lech Poznań Wisła Płock 3. Szczakowianka Jaworzno[k], 4. Górnik Łęczna[l]
2002/03 Górnik Polkowice Świt Nowy Dwór Mazowiecki[k] Górnik Łęczna[k]
2003/04 Pogoń Szczecin Zagłębie Lubin Cracovia[k]
2004/05 Korona Kielce GKS Bełchatów 3. Arka Gdynia, 4. Widzew Łódź[l]
2005/06 Widzew Łódź ŁKS Łódź Jagiellonia Białystok[l]
2006/07 Ruch Chorzów Jagiellonia Białystok 3. Polonia Bytom, 4. Zagłębie Sosnowiec
2007/08 Lechia Gdańsk Śląsk Wrocław 3. Piast Gliwice, 4. Arka Gdynia

Polska I liga piłkarska (2008–)

edytuj
Sezon 1. miejsce 2. miejsce 3. miejsce,

ew. dalsze miejsca uprawniające do gry w barażach

Król strzelców
2008/09 Widzew Łódź[m] Zagłębie Lubin Korona Kielce   Ilijan Micanski (Zagłębie Lubin) (26)
2009/10 Widzew Łódź Górnik Zabrze Sandecja Nowy Sącz   Marcin Robak (Widzew Łódź) (18)
2010/11 ŁKS Łódź Podbeskidzie Bielsko-Biała Flota Świnoujście   Charles Uchenna Nwaogu (Flota Świnoujście) (20)
2011/12 Piast Gliwice Pogoń Szczecin Zawisza Bydgoszcz   Wojciech Kędziora (Piast Gliwice) (18)
2012/13 Zawisza Bydgoszcz Cracovia Bruk-Bet Termalica Nieciecza   Maciej Kowalczyk (Kolejarz Stróże) (22)
2013/14 GKS Bełchatów Górnik Łęczna Dolcan Ząbki   Dariusz Zjawiński (Dolcan Ząbki) (21)
2014/15 Zagłębie Lubin Bruk-Bet Termalica Nieciecza Wisła Płock   Grzegorz Goncerz (GKS Katowice) (21)
2015/16 Arka Gdynia Wisła Płock Zagłębie Sosnowiec   Szymon Lewicki (Zawisza Bydgoszcz) (16)
2016/17 Sandecja Nowy Sącz Górnik Zabrze Zagłębie Sosnowiec   Igor Angulo (Górnik Zabrze) (17)
2017/18 Miedź Legnica Zagłębie Sosnowiec Chojniczanka Chojnice   Mateusz Machaj (Chrobry Głogów) (17)
2018/19 Raków Częstochowa ŁKS Łódź Stal Mielec   Valērijs Šabala (Podbeskidzie Bielsko-Biała) (12)
2019/20 Stal Mielec Podbeskidzie Bielsko-Biała 3. Warta Poznań, 4. Radomiak Radom,

5. Miedź Legnica, 6. Bruk-Bet Termalica Nieciecza[n]

  Fabian Piasecki (Zagłębie Sosnowiec) (17)
2020/21 Radomiak Radom Bruk-Bet Termalica Nieciecza 3. GKS Tychy, 4. Arka Gdynia,

5. ŁKS Łódź, 6. Górnik Łęczna[n]

  Roman Gergel (Bruk-Bet Termalica Nieciecza) (19)
2021/22 Miedź Legnica Widzew Łódź 3. Arka Gdynia, 4. Korona Kielce,

5. Odra Opole, 6. Chrobry Głogów[n]

  Kamil Biliński (Podbeskidzie Bielsko-Biała) (19)
2022/23 ŁKS Łódź Ruch Chorzów 3. Bruk-Bet Termalica Nieciecza, 4. Wisła Kraków,

5. Puszcza Niepołomice, 6. Stal Rzeszów[n]

  Karol Czubak (Arka Gdynia) (21)[20]
2023/24 Lechia Gdańsk GKS Katowice 3. Arka Gdynia, 4. Motor Lublin,

5. Górnik Łęczna, 6. Odra Opole[n]

  Ángel Rodado (Wisła Kraków) (22)

Miejscowości reprezentowane na II szczeblu rozgrywkowym

edytuj

7 klubów

6 klubów

5 klubów

4 kluby

3 kluby

2 kluby

1 klub

Pozostałe informacje

edytuj
  • Drużyny rezerw nigdy nie grały na drugim poziomie ligowym, niewiele jednak brakowało, by do tego doszło. W 1952 awans na ten szczebel wywalczyły bowiem w barażach Cracovia II i Legia II Warszawa. Nie zagrały jednak w tej klasie, ponieważ decyzją władz piłkarskich zostały przesunięte do specjalnie w tym celu utworzonej ligi rezerw. W latach 2000–2008 dwa zespoły rezerw wywalczyły awans do ówczesnej II ligi: sezonie 2000/2001 były to rezerwy Legii, natomiast sezon później dokonały tego rezerwy Amiki Wronki. Zgodnie z ówczesnym regulaminem zespoły te nie mogły jednak awansować na szczebel centralny.
  • Widzew Łódź jako jedyny zespół w historii zdołał obronić tytuł mistrza I ligi w kolejnym roku. W sezonie 2008/2009 Widzew wywalczył awans do Ekstraklasy, jednak decyzją PZPNu został karnie zdegradowany za korupcję, więc pozostał w I lidze. W kolejnym sezonie, tj. 2009/2010 Widzew ponownie wywalczył awans do najwyższego szczebla rozgrywek w Polsce i awansował, broniąc tytuł mistrzowski wywalczony w poprzednim sezonie.

Zobacz też

edytuj
  1. Liczone od sezonu 2008/2009.
  2. Zwycięzca barażu o mistrzostwo II ligi i awans do I ligi.
  3. Zwycięzca barażu o mistrzostwo II ligi (do I ligi awansowali obaj zwycięzcy grup).
  4. 1. miejsce w grupie finałowej II ligi (z udziałem czterech zwycięzców grup).
  5. 2. miejsce w grupie finałowej II ligi (z udziałem czterech zwycięzców grup).
  6. Awans po wygranym barażu z Zawiszą Bydgoszcz.
  7. Awans po wygranym barażu z Garbarnią Kraków.
  8. a b Podział na grupy bez kryterium geograficznego (skrócenie rozgrywek w związku z przejściem na system jesień - wiosna).
  9. a b Zdobywcy 3. i 4. miejsca grali baraże z zespołami I ligi o awans (bez powodzenia).
  10. a b c d Po barażu między zespołami z 2. i 3. miejsca.
  11. a b c d e f Po barażu z zespołem I ligi broniącym się przed spadkiem.
  12. a b c d Grał baraż z zespołem I ligi o awans (bez powodzenia).
  13. Pozbawiony awansu do ekstraklasy (wykonano w ten sposób karę degradacji za udział w aferze korupcyjnej).
  14. a b c d e Zespoły z miejsc 3-6 grały baraże o awans do ekstraklasy (dwa półfinały i finał, po jednym meczu).
  15. a b Do 1976 Ursus był odrębnym miastem, w 1977 został włączony do Warszawy.
  16. a b W latach 1975–1997 Radzionków był dzielnicą Bytomia.
  17. W latach 1975–1994 Pszów był dzielnicą Wodzisławia Śląskiego.
  18. a b W latach 1975–1991 Rydułtowy były dzielnicą Wodzisławia Śląskiego.
  19. a b Do 1950 Lipiny były odrębną miejscowością, w 1951 zostały włączone do Świętochłowic.

Przypisy

edytuj
  1. Nice sponsorem tytularnym rozgrywek 1 ligi. pzpn.pl, 2017-02-27. [dostęp 2017-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-28)]. (pol.).
  2. Nice I liga nową nazwą rozgrywek. 90minut.pl, 2017-02-27. [dostęp 2017-02-28]. (pol.).
  3. Fortuna sponsorem tytularnym 1 Ligi - Federacja - PZPN - Łączy nas piłka, „PZPN - Łączy nas piłka” [dostęp 2018-10-01] (pol.).
  4. Betclic będzie nowy sponsorem tytularnym 1 ligi oraz 2 ligi. Bukmacher rozpocznie współpracę od przyszłego sezonu [online], gol24.pl, 13 marca 2024 [dostęp 2024-05-26] (pol.).
  5. II liga na stałe w TVP3?. 90minut.pl, 2006-08-02. [dostęp 2017-01-30]. (pol.).
  6. II liga piłkarska w TVP3 i TVP Sport. wirtualnemedia.pl, 2007-08-02. [dostęp 2017-03-08]. (pol.).
  7. II liga przez trzy lata w TVP. 90minut.pl, 2006-12-15. [dostęp 2017-03-09]. (pol.).
  8. II liga w TVP. 90minut.pl, 2006-10-13. [dostęp 2017-03-09]. (pol.).
  9. TVP czy Orange Sport z I ligą piłkarską?. solarkurier.pl, 2008-09-29. [dostęp 2017-03-08]. (pol.).
  10. Mecze I ligi piłki nożnej nadal będą pokazywane w stacji Orange Sport. kurierlubelski.pl, 2013-05-22. [dostęp 2017-03-08]. (pol.).
  11. Polsat przejmie po Orange Sport prawa do I ligi piłkarskiej. wirtualnemedia.pl, 2015-01-19. [dostęp 2017-03-08]. (pol.).
  12. 1. liga żegna się z Orange sport. Od nowego sezonu mecze w Polsacie!. gol24.pl, 2015-03-27. [dostęp 2017-03-08]. (pol.).
  13. Totolotek Puchar Polski oraz Fortuna 1 Liga na dłużej w Telewizji Polsat! - Polsat Sport [online], www.polsatsport.pl [dostęp 2020-05-18] (pol.).
  14. Polsat wiąże się z Nice 1 .Ligą. Polsat daje stablizację klubom, „Przegląd Sportowy”, 30 września 2017 [dostęp 2018-10-01] (pol.).
  15. Fortuna 1 Liga: Nowe zasady awansu do Ekstraklasy [online], Polsat Sport [dostęp 2019-07-26] (pol.).
  16. MKS Puszcza Niepołomice » Polsat trzy lata dłużej z Fortuną 1 liga [online] [dostęp 2022-07-16] (pol.).
  17. Startuje nowy sezon piłkarski. Wszystkie mecze 1 Ligi i Ekstraklasa w Polsat Box Go (wideo) [online], Media2.pl [dostęp 2022-07-16] (pol.).
  18. Strona oficjalna – 1 liga [online], 1liga.org [dostęp 2018-10-01] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-22] (pol.).
  19. Licencje klubowe [online], Polski Związek Piłki Nożnej (www.pzpn.pl) [dostęp 2018-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-18] (pol.).
  20. Karol Czubak - król strzelców Fortuna 1 ligi sezonu 2022/2023 [online], Polsat Sport, 4 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-15] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj